Λαμπρινή Αντ. Μαγαλιού:   Γλωσσικές προκαταλήψεις των εκπαιδευτικών
Θεωρητική και εμπειρική έρευνα , εκδ. Αδελφών Κυριακίδη α.ε. , Θεσσαλονίκη 2000

Οι μύθοι για τη γλωσσική ποιότητα στο σχολείο είναι πράγματι ”επικίνδυνες ανοησίες”. Ο εκπαιδευτικός που πιστεύει στη μία γλωσσική ποιότητα και ταυτίζει τους μαθητές του με τη γλωσσική ανεπάρκεια μπορεί να βλάψει πολλαπλά . Απομακρύνει τους μαθητές από την κατανόηση και θεωρητικοποίηση του γλωσσικού φαινομένου , τους εμποδίζει να συνειδητοποιήσουν ότι τις γλωσσικές επιλογές καθορίζει όχι κάποια μυθική ποιότητα , αλλά το συμφραστικό και το κοινωνικό περιβάλλον και οι επικοινωνιακοί στόχοι.

Α. Φραγκουδάκη : Γλώσσα και Ιδεολογία , εκδ. Οδυσσέας , Αθήνα 1987 , σελ. 187
=======================================
H σχέση γλώσσας και σχολικής διαδρομής έχει επισημανθεί ήδη από τη δεκαετία του ‘ 60   σαν ένα από τα σπουδαιότερα  θέματα της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Η γλώσσα του σχολείου δεν μια κοινωνικά ουδέτερη πρακτική , είναι το ιδεολογικά και αξιακά φορτισμένο εργαλείο με το οποίο οργανώνεται η διαδικασία της μάθησης. Στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή υπάρχει μια αξιόλογη επιστημονική βιβλιογραφία  που πραγματεύεται τη σχέση της σχολικής γλώσσας με την σχολική επιτυχία και γενικότερα τον κοινωνικό χαρακτήρα του λόγου. Στη διεθνή βιβλιογραφία το θέμα των γλωσσικών προκαταλήψεων των εκπαιδευτικών έχει διερευνηθεί από τις δεκαετίες του ‘ 60 και ‘ 70. Αντίθετα στην ελληνική η έρευνα είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Απ ΄αυτή τη σκοπιά το βιβλίο έχει ιδιαίτερη αξία.

Σκοπός της μελέτης είναι η διαπίστωση της ύπαρξης προκαταλήψεων στο σώμα των ελλήνων εκπαιδευτικών  απέναντι στις γεωγραφικές και κοινωνικές διαλέκτους που χρησιμοποιούν οι μαθητές.  Χωρίζεται σε δύο μέρη , ένα θεωρητικό και ένα εμπειρικό. Στο θεωρητικό μέρος διαπραγματεύεται ζητήματα που έχουν σχέση με τις γεωγραφικές και κοινωνικές διαλέκτους , το χαρακτήρα της γλώσσας , τις σχέσεις της με την κοινωνική πραγματικότητα και το ρόλο της στον σχολικό θεσμό. Στο εμπειρικό μέρος εκθέτει τη μεθοδολογία της έρευνας και τα συμπεράσματα που προέκυψαν από την έρευνα της ελληνικής πραγματικότητας και συγκεκριμένα από την περιοχή της Θεσσαλονίκης.

Η γλώσσα που μιλιέται σε μια συγκεκριμένη χώρα παρά τα κοινά της χαρακτηριστικά κάθε άλλο είναι ενιαία , κυρίως ως προς τον τρόπο χρήσης της. Μεταξύ των μελών μιας γλωσσικής κοινότητας παρατηρούνται ουσιαστικές διαφορές είτε ανά γεωγραφική περιοχή είτε ανάλογα με την κοινωνική θέση των ομιλητών. Πρόκειται για τις γεωγραφικές και κοινωνικές διαλέκτους. Η συγγραφέας αναφέρει χαρακτηριστικά παραδείγματα τη μακεδονική στην Αρχαία Ελλάδα , την κυπριακή και την ποντιακή που δεν συμβάδιζαν με την εξέλιξη της νεότερης ελληνικής γλώσσας. Ταυτόχρονα οι διαφορές αυτές γίνονται μέρος της ταυτότητας των κατοίκων των συγκεκριμένων περιοχών και δεν δέχονται να τις αλλάξουν. Η γεωγραφική διάλεκτος είναι η πιο συνηθισμένη μορφή γλωσσικής ποικιλίας. Οι διάλεκτοι ανταποκρίνονται σε διαφοροποιημένες ανάγκες επικοινωνίας αυτών που τις χρησιμοποιούν. Οι διαφοροποιημένες ανάγκες επικοινωνίας δεν ανάγονται μόνο στο γεωγραφικό επίπεδο αλλά και στο κοινωνικό και εκφράζουν τους στόχους και στις στρατηγικές επικοινωνίας συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων και τάξεων. Απ΄την  άλλη η ανάγκη επικοινωνίας μεταξύ διαφορετικών ομάδων και τάξεων και γεωγραφικών περιοχών δημιουργεί την ανάγκη για μια γλώσσα κοινής συνεννόησης , αυτή που διαμορφώθηκε στο σύγχρονο εθνικό κράτος και αποτελεί βασικό παράγοντα ενοποίησης του. Όπως αναφέρει η συγγραφέας μια από τις διαλέκτους γίνεται επίσημη γλώσσα του κράτους η οποία είναι και γλώσσα της διοίκησης , του εκπαιδευτικού συστήματος και της επιστήμης. Η γλώσσα αυτή χαρακτηρίζεται ως η μοναδικά σωστή και έχει αυξημένο κοινωνικό κύρος. Προέρχεται από μία από τις διαλέκτους , είναι σύμβολο της ανεξαρτησίας του συγκεκριμένου κράτους και έχει τη δυνατότητα να προσαρμόζεται σε διάφορες λειτουργίες. Είναι τυποποιημένη και έχει υποστεί έναν ορισμένο βαθμό επεξεργασίας με τη δημιουργία γραμματικών κανόνων. Μιλιέται από τα πιο μορφωμένα μέλη της κοινωνίας. Σ’ αυτό το πλαίσιο η γλωσσική διδασκαλία είναι διδασκαλία μιας ρυθμισμένης γλώσσας.

Η γλωσσική έκφραση προσδιορίζεται από τις περιστάσεις επικοινωνίας , δηλ. την προσαρμογή του λόγου σε ειδικές περιστάσεις. Η περίσταση είναι αυτή που διαμορφώνει την εκφώνηση και το ύφος του με το οποίο κάθε φορά εκφέρεται. Διαμορφώνονται έτσι κάθε φορά συγκεκριμένα επίπεδα ύφους που εκφράζουν διαφορετικές περιστάσεις επικοινωνίας. Η γλώσσα ορίζεται ” ως ένα σύνολο λειτουργικά διαφοροποιημένων γλωσσικών χρήσεων ανάλογα με τις περιστάσεις επικοινωνίας και το γλωσσικό ρεπερτόριο μιας γλωσσικής κοινότητας ή ενός ατόμου προκύπτει από τον αριθμό των χρήσεων στις οποίες υποβάλλεται η γλώσσα σε αυτήν τη γλωσσική κοινότητα.” (σελ. 20)

Οι γλωσσικές παραλλαγές δεν είναι φτωχότερες ή πλουσιότερες , ανώτερες ή κατώτερες αλλά απλώς είναι διαφορετικές. Έχουν δηλ. διαφορετική λειτουργία και στηρίζονται σε διαφορετικά πολιτισμικά επίπεδα.  Η αξιολόγηση και ιεράρχηση των γλωσσικών παραλλαγών δεν έχει να κάνει με κριτήρια που αφορούν τις ίδιες , αλλά με την κοινωνική κατάσταση των χρηστών τους και τις σχέσεις εξουσίας ανάμεσα στα μέλη της γλωσσικής κοινότητας , δηλ. της κοινωνίας.  Χαρακτηριστικά η συγγραφέας διαπιστώνει ότι: ” μια γλώσσα αξίζει ότι και αυτός που τη μιλά γιατί δεν μπορεί να αυτονομηθεί από τις κοινωνικές ιδιότητες του ομιλητή”. (σελ. 26) Παρά το γεγονός ότι οι γλώσσες δεν μπορούν να διακριθούν σε ανώτερες και κατώτερες οι στάσεις απέναντι στη γλώσσα είναι τόσο διαφορετικές όσο και οι κοινωνικές τάξεις από τις οποίες μιλιέται.
Γλωσσική ισότητα μεταξύ των ατόμων της ίδιας ηλικίας δεν μπορεί να υπάρξει. Αναγνωρίζονται διαφορές στο λεξιλόγιο , στη σύνταξη , στην ικανότητα χρήσης του προφορικού λόγου και σ’ ορισμένες πλευρές της ανάγνωσης και της γραφής. Η γλωσσική ανισότητα μπορεί να διακριθεί σε τρία είδη: α. υποκειμενική ανισότητα β. αυστηρά γλωσσική ανισότητα  γ. επικοινωνιακή ανισότητα. Η υποκειμενική ανισότητα έχει να κάνει με τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζεται η ομιλία ενός ατόμου από τους άλλους , η αυστηρά γλωσσική ανισότητα έχει να κάνει με τη δυνατότητα χρήσης ειδικού λεξιλογίου που απαιτούν συγκεκριμένες επικοινωνιακές περιστάσεις π.χ η ειδική γλώσσα μιας συγκεκριμένης επαγγελματικής δραστηριότητας ή μιας συγκεκριμένης επιστήμης και τέλος η επικοινωνιακή ανισότητα έχει να κάνει με τη γνώση του τρόπου με τον οποίο πρέπει να χρησιμοποιούνται τα γλωσσικά αντικείμενα ώστε να υπάρχει ανταπόκριση σε διάφορες καταστάσεις επικοινωνίας. (σελ. 23-24)
Στο έργο διαπιστώνεται  ότι οι εκπαιδευτικοί δεν είναι αποκομμένοι από τις ευρύτερες κοινωνικές τάσεις που τείνουν ν΄ αντιμετωπίζουν την ομιλία των παιδιών των μη προνομιούχων τάξεων ως ”ανακριβή” και ”φτωχή γλωσσικά”.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι εκτιμήσεις που κάνει η συγγραφέας  για τη γλωσσική διδασκαλία στο ελληνικό σχολείο.  Σύμφωνα , λοιπόν μ’ αυτήν: ” το ελληνικό σχολείο διδάσκει μία από τις παραλλαγές της εθνικής γλώσσας , τη ρυθμισμένη και κωδικοποιημένη από τους γραμματικούς κοινή που αντιστοιχεί στην ομιλούμενη από τις κοινωνικές ομάδες των μορφωμένων στα μεγάλα αστικά κέντρα.” (σελ. 51) Τα σχολικά βιβλία αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα έκθεσης αυτής της γλωσσικής μορφής , την οποία μάλιστα διδάσκουν ως μοναδικό πρότυπο εθνικής γλώσσας. Σ΄ ό, τι αφορά τις κατευθύνσεις στη διδασκαλία της γλώσσας αυτές είναι τρεις : α. Διδασκαλία της επίσημης γλώσσας του κράτους  ως μοναδικά σωστής γλωσσικής μορφής . β. ταυτόχρονη διδασκαλία επίσημης γλώσσας και τοπικής διαλέκτου και γ. αναγνώριση των διαφόρων διαλέκτων. Η διδασκαλία μόνον της επίσημης γλώσσας του κράτους κρίνεται ως παιδαγωγικά επιζήμια , αφού έτσι καταδικάζονται στην αποτυχία οι μαθητές εκείνοι που δεν έχουν εγγεγραμμένους στο γλωσσικό τους δυναμικό αυτούς τους κώδικες επικοινωνίας. Αποτελεί ένα είδος λογοκρισίας που γίνεται αντιληπτό από τους μαθητές ήδη από τα πρώτα βήματά τους στην εκπαίδευση. Η διδασκαλία κάτω απ ΄ αυτό το καθεστώς χαρακτηρίζεται από ασυνέχεια και γλωσσική σύγκρουση. Η ασυνέχεια αφορά την εκμάθηση του γραπτού λόγου. Βάση αυτής της εκμάθησης αποτελεί η αρχή ο γραπτός λόγος πρέπει ν΄ αποτελεί φυσική συνέχεια του προφορικού. Οι μαθητές διδασκόμενοι την επίσημη γλώσσα του κράτους , μαθαίνουν ως μοναδικά σωστό τρόπο επικοινωνίας τον κώδικα επικοινωνίας των μεσοαστικών στρωμάτων. Για τους μαθητές που η μητρική τους γλώσσα δεν αντιστοιχεί σ΄αυτό τον κώδικα επικοινωνίας η επαφή τους μ’ αυτόν σχολείο συνεπάγεται ασυνέχεια και γλωσσική σύγκρουση. Η εκμάθηση του γραπτού λόγου γίνεται σε άλλο κώδικα επικοινωνίας απ’ αυτόν της μητρικής τους γλώσσας. Η ασυνέχεια δημιουργεί και μια άλλη κατάσταση , τη γλωσσική σύγκρουση.

Όσοι μαθητές δεν έχουν ως μητρική τους την επίσημη γλώσσα του κράτους αισθάνονται την απόρριψή της δικής  τους γλώσσας και μαζί μ΄ αυτήν και του εαυτού τους. ” Σχεδόν ολόκληρο το σημασιολογικό δυναμικό που διαθέτουν και χάρη στο οποίο επικοινωνούν θαυμάσια μέχρι εκείνη τη στιγμή  με το περιβάλλον υποβιβάζεται από τον δάσκαλο στην κατηγορία του λάθους ( δεν είναι σωστό αυτό)  , της κακής ποιότητας ( πες το καλύτερα ) και της μη γλώσσας ( αυτό δε λέγεται).” (σελ. 53)

Σημαντικό επίσης μπορεί να θεωρηθεί το κεφάλαιο της έρευνας  που αναφέρεται στις σχέσεις ανάμεσα στις γλωσσικές προκαταλήψεις των εκπαιδευτικών και τη σχολική αποτυχία. Η συγγραφέας κάνει αναφορά στη θεωρία της αυτοεκπληρούμενης  προφητείας και την παρουσιάζει σε σχέση με τις γλωσσικές προκαταλήψεις του εκπαιδευτικού σώματος. Σύμφωνα με τη θέση για αυτοεκπληρούμενη προφητεία οι χαμηλές προσδοκίες των εκπαιδευτικών για ορισμένους μαθητές οδηγούν τους τελευταίους σε αντίστοιχες επιδόσεις. Η αίσθηση της ανικανότητας , όπως σωστά επισημαίνει η συγγραφέας μεταβιβάζεται με πολλούς και ποικίλους τρόπους. Η ευαισθησία των παιδιών τα κάνει ν’ αντιδρούν ανάλογα.  Η αυτοεκπληρούμενη προφητεία λειτουργεί εφόσον έχει προηγηθεί μια κατηγοριοποίηση των παιδιών από τους δασκάλους τους. Εδώ αναδεικνύεται ο καθοριστικός ρόλος του ζητήματος των γλωσσικών προκαταλήψεων. Βασικός παράγοντας κατηγοριοποίησης των μαθητών είναι η δυνατότητα από μέρους τους χρησιμοποίησης της επίσημης γλώσσας του κράτους. Οι αρνητικές κρίσεις και τα στερεότυπα δημιουργούνται για τους μαθητές εκείνους που η ομιλία τους χαρακτηρίζεται ως ”ανακριβής”, ”φτωχή λεξιλογικά και εκφραστικά” , γι ‘ αυτούς που δεν χρησιμοποιούν τις εκφραστικές νόρμες της επίσημης γλώσσας που υιοθετεί ο σχολικός θεσμός. Οι κρίσεις όμως αυτές δεν είναι κοινωνικά αθώες. Υποβιβάζουν στην κατηγορία της προβληματικής όποια γλωσσική νόρμα δεν συμμορφώνεται με τα κυρίαρχα γλωσσικά πρότυπα και φυσικά ο υποβιβασμός αυτός δεν αφορά μόνο τη γλώσσα , αφορά κυρίως τους φορείς που τη χρησιμοποιούν , δηλαδή τα παιδιά των λαϊκών στρωμάτων. Στην ουσία μιλάμε για την απαξίωση μιας κοινωνικά και πολιτισμικά καθορισμένης μορφής επικοινωνίας , η οποία αποβάλλεται από την εκπαιδευτική διαδικασία ως ακατάλληλη. Εδώ το πρόβλημα μετατοπίζεται στις αξίες που υιοθετεί ο σχολικός θεσμός και κατά πόσο αυτές επιτρέπουν την ισότιμη συμμετοχή όλων των παιδιών στις διαδικασίες του. Ο εκπαιδευτικός θεσμός λειτουργεί με τις αξίες της ανώτερης και της μεσαίας κοινωνικής τάξης , τις οποίες φροντίζει να μεταδίδει στους εκπαιδευτικούς. Μ’ αυτή την έννοια οι αρνητικές κρίσεις για τα παιδιά των μη προνομιούχων κοινωνικών στρωμάτων και η δημιουργία στερεότυπων σ’ αυτό το πλαίσιο θεωρούνται αναπόφευκτες γιατί τα παιδιά που προέρχονται από αυτά τα κοινωνικά περιβάλλοντα δεν κοινωνικοποιούνται με τη συμπεριφορά που απαιτεί ο εκπαιδευτικός θεσμός. Οι αξίες με τις οποίες οργανώνεται και λειτουργεί ο εκπαιδευτικός θεσμός είναι διαφορετικές απ’ αυτές με τις οποίες κοινωνικοποιήθηκαν στο οικογενειακό τους περιβάλλον. Αυτό δημιουργεί προβλήματα προσαρμογής και ανεβάζει τον κίνδυνο για δημιουργία στερεότυπων γύρω από την προσωπικότητα και τη συμπεριφορά των παιδιών αυτών. Τα στερεότυπα που δημιουργούνται στηρίζονται στην άποψη ότι συνήθως η οικογενειακή κατάσταση είναι  υπεύθυνη για την άσχημη συμπεριφορά των παιδιών.

Η έρευνα της συγγραφέως επιβεβαίωσε τις αρχικές της υποθέσεις. Η χρήση γεωγραφικών και  κοινωνικών διαλέκτων θεωρείται από μεγάλο μέρος του εκπαιδευτικού σώματος εμπόδιο για την εκπαιδευτική και κοινωνική πρόοδο των μαθητών. Η χρήση μιας τέτοιας γλωσσικής νόρμας , κατά τους υποστηρικτές της πιο πάνω άποψης, φανερώνει χαμηλό εκπαιδευτικό επίπεδο και γλωσσική πενία των συγκεκριμένων ομιλητών. Συμφωνούν με τη διδασκαλία μόνον της επίσημης γλωσσικής νόρμας , δηλ.  της γλώσσας του κράτους. Η γλωσσική προκατάληψη εμφανίζεται πιο ισχυρή απέναντι στις κοινωνικές ποικιλίες , απ’ ό,τι στις γεωγραφικές διαλέκτους.
Μεγαλύτερο βαθμό προκατάληψης παρουσιάζει το σώμα το των φιλολόγων και μεγαλύτερη ανεκτικότητα το σώμα των δασκάλων , αν και στο τελευταίο οι δείκτες της προκατάληψης είναι επίσης υψηλοί.
Ως προς την ηλικία ο μεγαλύτερος βαθμός προκατάληψης παρατηρείται στις μεγαλύτερες ηλικίες , σε όσους έχουν πάνω από 10 χρόνια υπηρεσίας και σ’ αυτούς που δεν έχουν επιμόρφωση σ’ ανάλογα θέματα ούτε ενημέρωση στους αντίστοιχους τομείς της παιδαγωγικής και της κοινωνικής γλωσσολογίας.

Ο παράγοντας φύλο φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο γύρω από τη δημιουργία στερεότυπων που αφορούν τη χρήση της γλώσσας.  Οι γυναίκες εμφανίζονται περισσότερο προκατειλημμένες απέναντι στις γεωγραφικές και κοινωνικές διαλέκτους , κυρίως απέναντι στις κοινωνικές. Το συμπέρασμα αυτό συμφωνεί και με αντίστοιχα από τη διεθνή έρευνα που εμφανίζουν τις γυναίκες να είναι περισσότερο προσηλωμένες στις νόρμες τις επίσημης γλώσσας ,επιδιώκοντας μια πιο ευγενική χρήση του λόγου και άρα να είναι περισσότερο αρνητικές Τοποθετούνται θετικά ως προς τα ερώτημα να διδάσκει το σχολείο μόνο μια γλωσσική νόρμα, αυτή του κράτους, γιατί έτσι πιστεύουν ότι εξασφαλίζεται η ευκαιρία προόδου και ανέλιξης για τα παιδιά.

Στα συμπεράσματα του βιβλίου η συγγραφέας αναφέρεται στον τρόπο διδασκαλίας της γλώσσας στο ελληνικό σχολείο. Ξεκινάει με τη διαπίστωση ότι οι γλωσσικές ποικιλίες είναι κάτι το φυσιολογικό και αναπόσπαστο μέρος της γλωσσικής πραγματικότητας. Κατά συνέπεια δεν μπορούν ν ΄ αντιμετωπίζονται  ως πρόβλημα που πρέπει να εκλείψει προς χάριν μιας ιδανικής και άρτιας γλώσσας που υποτίθεται ότι είναι η γλώσσα του κράτους. Η παιδαγωγική ατμόσφαιρα του γλωσσικού μαθήματος επισημαίνεται ως σημαντικός παράγοντας επιτυχίας στο μάθημα. Πρέπει να κυριαρχεί η άνεση όλων των παιδιών και να υπάρχει κλίμα εμπιστοσύνης προς το κάθε παιδί ξεχωριστά , να υπάρχει αισιοδοξία για τις δυνατότητές του. Πρέπει επίσης  ν ΄ αποφεύγεται η ετικετοποίηση που δημιουργεί αρνητικά στερεότυπα και κινητοποιεί το μηχανισμό της αυτοεκπληρούμενης προφητείας. Να δίνεται έμφαση στον προφορικό λόγο και στη δυνατότητα χρήσης του λόγου σε διαφορετικές περιστάσεις επικοινωνίας. Αντίστοιχα τα κείμενα που χρησιμοποιούνται για τη διδασκαλία του μαθήματος πρέπει να είναι ενδεικτικά όλων των μορφών λόγου που χρησιμοποιούνται σε μια γλωσσική κοινότητα. Η γλωσσική διδασκαλία πρέπει να δίνει έμφαση στον προφορικό λόγο. Η γνώση της γραφής και της ανάγνωσης πρέπει να γίνεται με βάση τη γλώσσα που μεταφέρουν τα παιδιά από το οικογενειακό και κοινωνικό τους περιβάλλον.  Η συγγραφέας προτάσσει το επικοινωνιακό μοντέλο ως το καταλληλότερο για την γλωσσική διδασκαλία γι ΄αυτό και υποστηρίζει ότι η γλώσσα πρέπει να χρησιμοποιείται σε όσο το δυνατόν περισσότερες παραλλαγές και για διαφορετικές περιστάσεις επικοινωνίας. Τα σχολικά εγχειρίδια πρέπει να προσφέρουν τη δυνατότητα προσέγγισης διαφορετικών μορφών λόγου και να περιλαμβάνουν γι’ αυτό το σκοπό τις αντίστοιχες διδακτικές δραστηριότητες.  Το έργο κλείνει επισημαίνοντας δύο βασικούς παράγοντες για τη μεταρρύθμιση της διδασκαλίας του μαθήματος : το αναλυτικό πρόγραμμα και την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών.

ΧΡ. ΡΕΠΠΑΣ

1.Την εποχή αυτή ξεκινούν  οι έρευνες του Β.Betnstein για τους γλωσσικούς κώδικες και το ρόλο τους στην εκπαίδευση.
2.Μεταξύ άλλων  Α. Φραγκουδάκη : Γλώσσα και Ιδεολογία , εκδ. ΟΔΥΣΣΕΑΣ , Αθήνα 1987 και P. Bourdieu : Γλώσσα και Συμβολική Εξουσία   , εκδ. Α. Καρδαμίτσα , Αθήνα 1999.

ΜΑΖΙΚΟΣ ΜΑΧΗΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΜΑΣ
ΝΑ ΠΛΗΡΩΣΟΥΝ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΟΙ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΕΣ

Έχουν συμπληρωθεί σχεδόν 8 μήνες από τη στιγμή που ξέσπασε η παγκόσμια οικονομική κρίση και όλα δείχνουν ότι η έξοδος από το τούνελ της αργεί πολύ ακόμα.
Μέχρι χθες μας έλεγαν ότι είναι μόνο χρηματοπιστωτική και σήμερα βλέπουμε να αγγίζει όλες τις πλευρές της ζωής και της καθημερινότητάς μας. Μας έλεγαν ότι είναι ένα στιγμιαίος τριγμός, σήμερα βλέπουμε ότι είναι σεισμός πολλών ρίχτερ.
Μέχρι χθες μας έλεγαν ότι η θεά «ελεύθερη αγορά», στην οποία προσκυνούν η κυβέρνηση και η αντιπολίτευση, η ΕΕ και οι εργοδότες, έχει σχεδόν μαγικές ιδιότητες, εξαλείφει τα προβλήματα, ικανοποιεί κάθε ανάγκη. Σήμερα βλέπουμε πως είναι ένα οδοστρωτήρας που ισοπεδώνει τα δικαιώματά μας.
Μέχρι χθες μας έλεγαν πως η μισθωτή εργασία –ή μήπως σκλαβιά;-, η κοινωνία της εκμετάλλευσης, η κρατική καταπίεση και καταστολή είναι το «τέλος της ιστορίας», είναι μονόδρομος. Και σήμερα βλέπουμε πως τούτος ο μονόδρομος το μόνο που έχει να υποσχεθεί είναι ότι το αύριό μας θα είναι χειρότερο από το σήμερα και το χθες.
Μέχρι χθες μας έλεγαν πως η «παγκοσμιοποίηση», η «ανάπτυξη» και η ΕΕ, φέρνουν πρόοδο και βελτιώνουν το επίπεδο ζωής, πως ο κόσμος που οικοδομούν είναι λίγο πολύ «όμορφος, ηθικός και αγγελικά πλασμένος». Σήμερα βλέπουμε πως είναι ένα κόσμος που λεηλατεί δικαιώματα, καταστρέφει τη φύση, στραγγαλίζει την επιστήμη, πνίγει τη δημοκρατία, χειραγωγεί τη σκέψη, ευτελίζει τον πολιτισμό και παραδίδει τον κοινωνικό πλούτο που παράγουν οι εργαζόμενοι σε μια μικρή φέτα πολυεθνικών και αφεντικών.

ΔΕ ΦΤΑΙΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ – ΔΕ ΘΑ ΠΛΗΡΩΣΟΥΜΕ ΓΙ’ ΑΥΤΗ

Οι εργαζόμενοι και οι νέοι είναι οι μόνοι που δεν φταίνε για την κρίση. Ας ψάξουν αλλού τον ένοχο. Όχι απλώς στην κακή κυβέρνηση, στα γκόλντεν μπόις, στο νεοφιλελευθερισμό, τις υπερβολές των ελεύθερων αγορών και στην ακόρεστη δίψα για κέρδος των επιχειρηματιών και των τραπεζιτών. Αλλά στο ίδιο το σύστημα του κέρδους και της ελεύθερης αγοράς, της εκμετάλλευσης και της ανταγωνιστικότητας, στην ίδια την πολιτική που ακολουθούν χρόνια τώρα η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, η ΕΕ και το ΔΝΤ, και θυσιάζει τις ανάγκες μας στο βωμό των χρηματιστηριακών δεικτών, των προγραμμάτων σταθεροποίησης, των κριτηρίων κερδοφορίας.
Γι’ αυτό δεν «τσιμπάμε» σε όσους παρουσιάζουν τη κρίση σαν μια συμφορά που πλήττει λίγο πολύ «το κοινό σπίτι όλων μας», την «επιχείρησή μας», την «εθνική οικονομία μας». Ούτε σ’ αυτούς που μας προτρέπουν να «βάλουμε πλάτη», να κάνουμε θυσίες (βλέπε μείωση μισθών και συντάξεων, ωράριο τύπου Μίχαλου, αύξηση φόρων κ.λπ.) προκειμένου να σωθεί η «επιχείρησή μας» ή «εθνική οικονομία μας» και να ξανανεβούμε στο «τραίνο της ανάπτυξης», που δήθεν θα αυξήσει τους μισθούς, θα μειώσει την ανεργία, θα κάνει ανθρώπινη την κοινωνική ασφάλιση.
Η κρίση, επομένως, δεν είναι ίδια για όλους – ούτε η έξοδος από αυτήν. Για τους εργοδότες η κρίση σημαίνει απλώς μείωση των κερδών που είχαν υφαρπάξει εκμεταλλευόμενοι τη δική μας δουλειά. Για μας σημαίνει λιτότητα, ακρίβεια, ανεργία, ανασφάλεια, κατάρρευση των ασφαλιστικών ταμείων.
Σημαντικό πρόβλημα για το χώρο μας είναι και η ελαστική εργασία (ωρομίσθιοι, αναπληρωτές), που έχει πάρει εκρηκτικές διαστάσεις, όπως και στους υπόλοιπους εργαζόμενους,  με ανυπολόγιστες συνέπειες για την εργατική οικογένεια και τη ζωή μας.
Ιδιαίτερα οδυνηρές είναι οι συνέπειες για τα ασφαλιστικά μας δικαιώματα, καθώς η κρίση συναντάει την αντιασφαλιστική  πολιτική όλων των προηγούμενων κυβερνήσεων (νόμοι Σιούφα και Πετραλιά από τη ΝΔ, Ρέππα από το ΠΑΣΟΚ κ.λπ.).
Φτάσαμε έτσι σήμερα, το Ταμείο Πρόνοιας των Δημοσίων Υπαλλήλων να καθυστερεί έως και τρία χρόνια το εφάπαξ (κάθε χρόνο γίνονται 1.200 αιτήσεις και εγκρίνονται 400-500), διότι δήθεν δεν φτάνουν τα αποθεματικά του για να το αποδώσει, να υπάρχουν  80 συνάδελφοί μας που πέθαναν πριν προλάβουν να το πάρουν.
Κι όμως, τόσα χρόνια εμείς από το υστέρημά μας πληρώναμε τις ασφαλιστικές μας εισφορές με την προσδοκία μιας καλύτερης ζωής έστω και μετά τη σύνταξή μας. Αυτές όμως γίνονται βορά στον τζόγο του Χρηματιστηρίου, στα δομημένα ομόλογα ή στα υπερκέρδη της κάθε Εθνικής Τράπεζας. Όπως ακριβώς και οι εισφορές των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα καταληστεύτηκαν από το κράτος, τις τράπεζες και τους εργοδότες (60 τρις ευρώ χάθηκαν, όταν πριν από λίγους μήνες η περιουσία των ταμείων ήταν 31 τρις.). Και αυτά τα 31 τρις όμως μόνο τους τελευταίους μήνες μειώθηκαν λόγω της κρίσης και του ότι ήταν στο χρηματιστήριο κατά 25%.
Κι όχι μόνο αυτό. Ο νόμος Ρέππα που ψήφισε το ΠΑΣΟΚ και εφαρμόζει η ΝΔ αυξάνει τις κρατήσεις μας, τα όρια συνταξιοδότησης και μειώνει τη σύνταξη (καθώς δεν υπολογίζονται τα δώρα και η άδεια). Και αυτός ο νόμος, χέρι χέρι με το νόμο της Πετραλιά, με τις συγχωνεύσεις ταμείων,  αντί να εξισώσουν τις ασφαλιστικές παροχές όλων των εργαζομένων προς τα πάνω (μεγαλύτερες συντάξεις, καλύτερο εφάπαξ, μείωση ορίων συνταξιοδότησης κ.λπ.), μοίρασαν τις ζημιές που δημιούργησαν αυτοί που εκμεταλλεύτηκαν τόσα χρόνια τη δουλειά μας.
Φτάσαμε ακόμα στο σημείο ο ΟΠΑΔ να χρωστάει παντού (σε νοσοκομεία, γιατρούς, φαρμακοποιούς) και παρά τις συνεχείς δεσμεύσεις της (η τελευταία είναι για 31/3) η κυβέρνηση να μην καλύπτει ως οφείλει τα χρέη αυτά. Έτσι, όλο και περισσότεροι συνάδελφοι αναγκάζονται να πληρώσουν μόνοι τους για φάρμακα, γιατρούς, εξετάσεις, νοσηλεία, για να πάρουν τα χρήματα που τους αναλογούν «κάποτε» από τον ΟΠΑΔ. Έτσι, η  υγεία από δωρεάν κοινωνικό αγαθό γίνεται όλο και περισσότερο εμπόρευμα για όσους μπορούν να το απολαύσουν και πολυτέλεια για την πλειοψηφία των εργαζομένων.
Τελευταία ξανάνοιξε το ζήτημα μια νέας «εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης» και καλούμαστε από την κυβέρνηση σε ένα διάλογο χωρίς προαπαιτούμενα. Μα τα προαπαιτούμενα υπάρχουν ήδη. Οι δαπάνες για την παιδεία μειώνονται αντί να αυξάνονται. Το δημόσιο σχολείο –ιδεολογικός και οικονομικός μηχανισμός της άρχουσας τάξης- αναβαθμίζει το ρόλο του στον ταξικό καταμερισμό της εργασίας (βλέπε ΕΠΑΛ), οξύνει τους ταξικούς φραγμούς, συμβάλλει στην πνευματική και πολιτιστική λοβοτομή την νεολαίας, προετοιμάζει νέους ελαστικά εργαζόμενους και ανθρώπους μη κριτικά σκεπτόμενους. Δεν υπάρχει, λοιπόν, tabula rasa.
Ο διάλογος που καλούμαστε να συμμετάσχουμε και τον οποίο πρέπει αποφασιστικά να αρνηθούμε μόνο στόχο έχει να ενισχύσει κοινωνικά την πολιτική και οικονομική εξουσία, τις κυβερνήσεις της και την ΕΕ, να τους δώσει άλλοθι νομιμοποίησης. Καμιά σχέση δεν έχει με τους δικούς μας αγώνες για ένα άλλο σχολείο, που θα ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες της νεολαίας και της κοινωνίας, για ουσιαστική γνώση που θα απελευθερώνει τον άνθρωπο, μακριά από τις ανάγκες της ελεύθερης αγοράς, του κέρδους και της μισθωτής σκλαβιάς.                                                                                                                         Συνάδελφοι  ,συναδάλφισσες                                                                                                                Για τους εργοδότες, τους τραπεζίτες και τους κεφαλαιοκράτες η διέξοδος από την κρίση περνάει μέσα από τη μείωση των μισθών, τις απολύσεις, την εκ περιτροπής εργασία, τη μερική απασχόληση, τα νέα αντιασφαλιστικά πακέτα, τις ενέσεις ρευστότητας από το κράτος τύπου 28 δις (που για να καλυφθούν θα οδηγήσουν σε άγρια φορομπηξία), το ζουρλομανδύα του Συμφώνου Σταθερότητας. Για τους εργαζόμενους και τους νέους, η διέξοδος από την κρίση βρίσκεται στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση, στη ρήξη με αυτή την πολιτική και στην ανατροπή της, στο συλλογικό αγώνα για τα δικαιώματά μας, στην κοινή αναζήτηση και πάλη για μια πορεία της κοινωνίας που δεν θα υπαγορεύεται από τα απαγορευτικά στοπ της πολιτικής της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ, της ΕΕ, των αφεντικών και της μισθωτής εκμετάλλευσης αλλά θα έχει ως φωτεινούς σηματοδότες τις πραγματικές ανάγκες, τα όνειρα και τις απαιτήσεις των εργαζομένων.

Ο ΑΓΩΝΑΣ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΈΝΩΝ

Δεν προσδοκούμε τίποτα αγωνιστικό από τη ΓΣΕΕ και την ΑΔΕΔΥ. Αντίθετα, τους βλέπουμε απέναντί μας, φραγμό και τείχος σε κάθε αυθεντικό και μαχητικό αγώνα. Τους βλέπουμε να υπογράφουν κοινά πορίσματα με τον ΣΕΒ για την «αντιμετώπιση της κρίσης» και να δηλώνουν υποταγή στον Καραμανλή όταν απαίτησε το Δεκέμβρη να μη γίνει η απεργιακή πορεία, αλλά να είναι απόντες από τα εργοστάσια που απολύουν και από τους αγώνες της νεολαίας, να απέχουν από τις πρωτοβουλίες για την Κούνεβα και να μη δέχονται στη δύναμή τους τους ελαστικά εργαζόμενους.
Δεν προσδοκούμε, επίσης, από συνδικαλιστικές πρακτικές που δεν ενώνουν τους εργαζόμενους, δεν δίνουν πραγματικές μάχες και αρκούνται σε κάποιες παραπάνω έδρες στα ΔΣ και στις διαδηλώσεις διαμαρτυρίας.
Δεν προσδοκούμε, τέλος, ότι η απάντηση στην κρίση από τη σκοπιά των εργαζομένων μπορεί να έρθει μέσα από τις εκλογές, με την όποια κυβερνητική εναλλαγή ή τις προσθαφαιρέσεις στα ποσοστά των κοινοβουλευτικών κομμάτων.
Αντίθετα, προσδοκούμε μόνο από το συλλογικό αγώνα και την αλληλεγγύη των ίδιων των εργαζομένων, από τη μαχητική διεκδίκηση και την αυτοοργάνωση, από την άμεση δημοκρατία στην απόφαση και τη διαχείριση του αγώνα, από την ταξική ανασυγκρότηση του εργατικού κινήματος, από μια πολιτική ταξική, εργατική και ανατρεπτική που θα ασκείται από εμάς για εμάς.
Απαιτούμε:                                                                                                                                 – Το Ταμείο Πρόνοιας (ΤΠΔΥ) να αποδίδει άμεσα, τη στιγμή της συνταξιοδότησης, το εφάπαξ, χωρίς την παραμικρή καθυστέρηση. Να μας επιστρέψουν τα χρήματα που μας έκλεψαν τόσα χρόνια ή χάθηκαν με ευθύνη κυβέρνησης και τραπεζών στο χρηματιστήριο. Έξω τα ταμεία από το χρηματιστήριο. Καμιά αύξηση εισφορών – αύξηση των συντάξεων.
– Πλήρης υγειονομική-φαρμακευτική περίθαλψη από τον ΟΠΑΔ. Να απαιτήσουμε ταυτόχρονα πραγματική δημόσια υγεία, που δεν θα στηρίζεται στους ιδιώτες μικρούς ή μεγάλους.                                                                                                                                            – Να μην περάσει η αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης στα 65 χρόνια για τις γυναίκες.
– Κατάργηση των αντιασφαλιστικών νόμων ΝΔ και ΠΑΣΟΚ (Σιούφα, Ρέππα, Πετραλιά κ.λπ.).
– Αυξήσεις για ζωή και όχι για επιβίωση. Κανένας καθαρός βασικός μισθός κάτω από τα 1.400 ευρώ. Την κρίση να πληρώσουν αυτοί που τη δημιούργησαν.
– Καμιά απόλυση – μόνιμη και σταθερή δουλειά για όλους, ενιαία εργασιακά δικαιώματα για όλους τους εκπαιδευτικούς.                                                                                                    Κατάργηση της ωρομισθίας και της αναπλήρωσης. Κατάργηση του νόμου για τα ΣΔΙΤ και κάθε εφαρμογής του στην εκπαίδευση. Κατάργηση του ΑΣΕΠ.                                                         – Κατάργηση της ημιαπασχόλησης και κάθε μορφής ελαστικής εργασίας και των δουλεμπορικών εταιριών.
– Άμεσος διπλασιασμός των δαπανών για την παιδεία από τον κρατικό προϋπολογισμό. Μείωση των στρατιωτικών δαπανών, αύξηση της φορολογίας του κεφαλαίου και των χρηματιστηριακών πράξεων. Ούτε ευρώ στις τράπεζες – και τα 28 δις στους εργαζόμενους.
– Μείωση της φορολογίας των μισθωτών – μείωση τιμών και κατάργηση ΦΠΑ στα είδη πρώτης ανάγκης. Δωρεάν πρώτη κατοικία για όλους .
– Ενιαίο 14χρονο βασικό δημόσιο και δωρεάν σχολείο, για όλους, χωρίς εξεταστικά φίλτρα και ταξικούς φραγμούς, ως μορφή της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Μαζικές προσλήψεις εκπαιδευτικών.
-Ελεύθερη πρόσβαση σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και για  όλους, κατοχύρωση επαγγελματικού δικαιώματος μόνο με το πτυχίο .
– Κατάργηση όλων των αντιεκπαιδευτικών νόμων (Αρσένη, Γιαννάκου κ.λπ.). Όχι στην οδηγία της ΕΕ για την αναγνώριση των ιδιωτικών κολεγίων.
– Δωρεάν επαγγελματική και τεχνική εκπαίδευση και κατάρτιση για όλους μετά το ενιαίο βασικό σχολείο, ενταγμένη στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα. Κατάργηση των ιδιωτικών OEEK-IEK-KEK Άνοιγμα νέων ΕΠΑΛ-ΕΠΑΣ και όχι στο κλείσιμο τους. Μόνιμη σταθερή δουλειά στους εκπαιδευτικούς των τεχνικών ειδικοτήτων .
-Να πληρώσουν οι ένοχοι και οι ηθικοί αυτουργοί της απόπειρας δολοφονίας της Κ.Κούνεβα .
-Να πάψει τώρα κάθε δίωξη απέναντι σε μαθητές αλλά και κάθε εργαζόμενο και άνεργο για την εξέγερση του Δεκέμβρη.

7-5-09           ΤΑΞΙΚH ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΒΑΣΗΣ      ΛΑΚΩΝΙΑΣ

ελμε συνελευση 5-5-09, 6.500 καθαριστριες σχολειων ανασφαλιστες ‘εξω οι εργολαβοι απ τα σχολεια’

διαρκες συνεδριο στους δρομους!!!! συνελευση ελμε 5-5-09

είμαστε όλοι εκπαιδευτικοί;

Είναι 2009 και οι νηπιαγωγοί δύο χρόνια μετά τη μεγάλη απεργία δασκάλων – νηπιαγωγών ζητούν ακόμη το αυτονόητο χωρίς καμία συμπαράσταση από τη Δ.Ο.Ε., τα κόμματα και τις παρατάξεις.

-να αναγνωριστεί το νηπιαγωγείο ως σχολείο και η δουλειά τους ως εκπαιδευτικού

-να γίνουν υποχρεωτικά και τα δύο χρόνια του νηπιαγωγείου

-να οριστεί το ωράριο του νηπιαγωγείου όμοιο με του δημοτικού σχολείου                                                                                               (κανονικό-ολοήμερο)

-να οριστεί δε επίσημα ως ωράριο των νηπιαγωγών ό,τι ισχύει στο διδασκαλικό κλάδο  (με μείωση ωραρίου αναλογικά με την αύξηση των χρόνων υπηρεσίας)

βλέπε http://nipiagogoi.gr

Συμπαραστεκόμαστε στον αγώνα τους και γενικεύοντας διεκδικούμε:

-14χρονη δωρεάν – “υποχρεωτική” εκπαίδευση για όλα τα παιδιά

-ενιαία αντιμετώπιση όλων των εκπαιδευτικών από Δ.Ο.Ε. , Ο.Λ.Μ.Ε., Υπουργείο Παιδείας  , κόμματα και συνδικαλιστικές παρατάξεις (νηπιαγωγών – δασκάλων – καθηγητών, νεοδιοριζόμενων- “παλιών”, μόνιμων – αναπληρωτών – ωρομίσθιων, Π.Δ.Σ. κλπ

-μόνιμη σταθερή δουλειά και δωρεάν κοινωνική ασφάλιση για όλους (“ντόπιους ” και μετανάστες)

αυξήσεις για ζωή και όχι για επιβίωση

Αποφασίσαμε να ασχοληθούμε με το θέμα καθώς

-παντού επιχειρείται διάσπαση των εργαζομένων , προπαγάνδα και καταστολή

-ο θεσμοθετημένος συνδικαλισμός αδιαφορεί (η Δ.Ο.Ε. για τους νηπιαγωγούς όπως και η Ο.Λ.Μ.Ε. για τους ωρομίσθιους)

-οι ωρομίσθιοι και οι νηπιαγωγοί δείχνουν το δρόμο της αυτοοργάνωσης με τα συντονιστικά τους και τις ανοικτές τους συνελεύσεις

-είμαστε όλοι εκπαιδευτικοί

Πρωτοβουλία για την αυτοοργάνωση στην εκπαίδευση

blogs.espiv.net/ekpaideysi

Πριν από 22 χρόνια

Κείμενα που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό «Αποκλίσεις», στην Αθήνα, το Μάη του 1987.

ΟΜΑΔΕΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ

Καθηγητές και μαθητές καθημερινά συναντιόμαστε στη σχολική αρένα φορώντας τις μάσκες του καθηγητή ή του μαθητή που η κοινωνία, το υπουργείο και η βουλή μας φόρεσαν αδιαφορώντας για μας. Βιώνουμε την αποξένωση από τον εαυτό μας αλλά και από τους άλλους. Δεν έχει σημασία αν σε λένε Γιώργο ή Μαρία γιατί αυτό που μετράει είναι ότι είσαι καθηγητής ή μαθητής. Το τι θα κάνεις είναι περιχαρακωμένο από τις διατάξεις των νόμων, των εγκυκλίων.

Και οι καθηγητές και οι μαθητές θέλουμε να βιώσουμε άλλης ποιότητας ζωή, άλλες σχέσεις χωρίς συρματοπλέγματα μέσα και έξω από το σχολείο. Νιώθεις απόγνωση, βρίσκεσαι σε αδιέξοδο. Οι κομματικές αφίσσες σε καλούν στα «συμπαθητικά» κόμματα και παρατάξεις. Η εμπειρία σου από κει πλουτίζεται από φωτισμένες ηγεσίες, από το ρόλο σου του κουκιού, από τις στημένες συνελεύσεις, από το πνίξιμο της ατομικότητας. Αν δε σε διαγράψουν, φεύγεις τρέχοντας.

Ανάμεσα στους ανθρώπους της κοινότητας του σχολείου αναγνωρίζεις κι άλλους σαν και σένα που θέλουν να σπάσουν τα δεσμά που τους φορά αυτή η κοινωνία κι αναζητούν ανθρώπινες σχέσεις, ισότητα κι ελευθερία. Το πρώτο βήμα είναι να βρεθείτε μαζί. θα συζητήσετε, θα αρνηθείτε, θα προτείνετε, θα δημιουργήσετε. Η αυτο-οργάνωση σε ομάδες που το περιεχόμενο τους θα το καθορίσουν τα μέλη τους θα σπάσει αρχικά την περιχαράκωση σε σύλλογο καθηγητών, μαθητικές κοινότητες, κρατικό συνδικαλισμό.

Η άμεση δημοκρατία, η συλλογικότητα, η κοινή άρνηση των δομών του σχολείου θα δημιουργήσει πυρήνες αντιπαράθεσης στην ιεραρχικότητα και την τοξικότητα του σχολείου, στην ιδεολογία του κράτους, των γονιών, των δασκάλων και των κομμάτων. Η υπακοή του πρόβατου-μαθητή ή καθηγητή θα αντικατασταθεί από την απαίτηση, η πειθαρχία στους νόμους θα αντικατασταθεί από την αντίθεση σε ό,τι υπάρχει και στη δημιουργία νέου. Η λειτουργία των ομάδων αυτών — άμεση δημοκρατία, συλλογικότητα, ελεύθερη έκφραση — σε βοηθάει να πετάξεις ό,τι σάπιο έχεις στο χαρακτήρα σου απ’ αυτή την κοινωνία, θα μπορείς να ζεις με τους συντρόφους σου ό,τι θα ζεις μ’ όλους σε μια αυριανή κοινωνία.

Οι ομάδες αντίστασης παρεμβαίνουν στη λειτουργία του σχολείου στόχος είναι η σύγκρουση με τις δομές του (ιεραρχία, ρόλοι, πρόγραμμα, αξιολόγηση, ποινές, εξετάσεις κλπ.) και η προώθηση απόψεων και πρακτικών που θα οδηγήσουν στη δημιουργία κι άλλων πυρήνων και στη γενικευμένη αντίσταση. Το σχολείο όμως είναι ένα κομμάτι μόνο αυτής της κοινωνίας. Ο αγώνας ενάντια στο σχολείο είναι ανάγκη να συνδέεται με αγώνες σε άλλους χώρους ζωής που ζεις εσύ ο ίδιος ή άλλοι. Κοινός σκοπός όλων είναι η δημιουργία αντίστασης όπου ζουν άνθρωποι (γειτονιά, εργοστάσιο κ.ά.) και ΣΥΝΔΕΣΗ όλων των κινημάτων για την ανατροπή αυτής της κοινωνίας μέσα από κοινές πρακτικές.
Γ.Δ.

========================================================
ΤΟ ΖΩΝΤΑΝΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΑΝ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ

Το αστικό θέατρο καθρεφτίζει τις συνθήκες που υπάρχουν στην υπόλοιπη κοινωνία των ανισοτήτων.

Οι ειδικοί της κοινωνίας είναι οι ειδικοί του θεάτρου αυστηρά διαχωρισμένοι και ιεραρχημένοι. Ο παραγωγός διαθέτει το κεφάλαιο, ο συγγραφέας καταγράφει το μίζερο γούστο του κοινού, ο ηθοποιός είναι η μαριονέτα. Ο καθένας λειτουργεί ατομικά και όλοι μαζί για το κέρδος. Η παράσταση είναι εμπόρευμα που πουλιέται. Ο θεατής παθητικά κάθεται στην πολυθρόνα του για να συμπληρώσει ένα δίωρο ακόμη αποχής από τη δημιουργία γεγονότων.

Το εκσυγχρονισμένο σχολείο — που θα έχει την τύχη να έχει αμφιθέατρο — έχει ανάγκη και θεατρικής κουλτούρας. Οι θεατρικές παραστάσεις όμως έχουν όλα τα χαρακτηριστικά του αστικού θεάτρου, μόνο που τη θέση του σκηνοθέτη την παίρνει συνήθως ένας καθηγητής που αυνανίζεται με τα πολιτιστικά. «Έτσι ένας αστικός θεσμός αναπαράγεται στο σχολείο δίνοντας την ψευδαίσθηση της δημιουργίας στους μαθητές.

Με μια άλλη λειτουργία όμως μια θεατρική ομάδα στο σχολείο μπορεί να γίνει πυρήνας αντίθεσης προς τις δομές του σχολείου και αμφισβήτησης προς όλη την κοινωνία. Μια τέτοια ομάδα καταργεί τους κοινωνικούς διαχωρισμούς μαθητών-καθηγητών καθώς και τους διαχωρισμούς που επιβάλλουν οι ρόλοι. Είναι μια κοινότητα με ίσα δικαιώματα έκφρασης και παρέμβασης των μελών της που ενώνονται από διάθεση επικοινωνίας και αντίθεσης προς ό,τι υπάρχει γύρω τους. Σπάνε όσα συναντάμε στο εμπορευματικό θέατρο. Ο συγγραφέας, ο σκηνοθέτης, ο ηθοποιός, ο θεατής εναλλάσσονται, λειτουργούν όλοι συλλογικά, δεν δημιουργούν σταθερό έργο αλλά την ίδια τη ζωή που κινείται. Δεν υπάρχουν σταθερά κείμενα ή υπάρχουν πολύ μικρά κομμάτια που γράφονται απ’ όλους και αλλάξουν και δίνουν περιθώρια στο θεατή να συμμετέχει, να παίξει, να τραγουδήσει ή να χορέψει.

Μέσα από μια τέτοια εμπειρία το σύμβολο της εξουσίας στο σχολείο ο λυκειάρχης γκρεμίζεται, ο καθηγητής είναι περιττός, η ηθική της υποκρισίας δεν έχει θέση. Όσα λέγονται, όσα γίνονται δεν έχουν σχέση με τη ζωή και τις γέρικες ιδέες της οικογένειας, αρνούνται το σχολείο, την καταστολή. Πολλά παλιά και τωρινά φωτίζονται και γίνονται κατανοητά και ωθούν στην απαίτηση όσων θέλεις. Πολλές φορές μια αυτοσχέδια παντομίμα στο διάλειμμα δίνει στους έφηβους όσα δεν μπορούν οι μεγάλοι να τους δώσουν. Η θεατρική εμπειρία δεν βιώνεται εκτονωτικά ή σαν έκφραση αυθόρμητης αντίδρασης προς τη σχολική καταπίεση. Το αντίθετο θα έλεγα για να λειτουργήσει η ομάδα συλλογικά χρειάζεται να ξέρει τι θέλει και τι δε θέλει, τι περιεχόμενο και ποιος δεν έχει θέση μέσα ο’ αυτήν.

Είναι καθαρό ότι με ένα θεσμό άτυπο μέσα στο σχολείο που λειτουργεί τελείως διαφορετικά προς την τάξη, το μάθημα, τις κοινότητες, το σύλλογο εκπαιδευτικών, οι μαθητές όχι μόνο ελπίζουν αλλά ζουν το διαφορετικό, συνειδητοποιούνται, οργανώνονται, ετοιμάζονται να δώσουν καίρια χτυπήματα στο αυταρχικό και ιεραρχικό σχολείο και στην κοινωνία αυτή συνολικότερα.
Γ.Δ.

===================================================
ΜΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΧΩΡΙΣ ΣΧΟΛΕΙΑ

Η κοινωνία της γενικευμένης αυτοδιεύθυνσης και αυτοοργάνωσης αποκλείει την ύπαρξη φωστήρων και ευφυών ηγετών που, αφού μελέτη-σαν, σκέφτηκαν, έκριναν, παρουσιάζονται από τα πριν με έτοιμα μοντέλα και προγράμματα — επεξεργασμένα στην τελευταία τους λεπτομέρεια — και τα δίνουν προς εφαρμογή για το καλό όλων μας. Από τέτοια σχήματα έχουμε μπουχτίσει. Για να μην αναλωνόμαστε λοιπόν σε θεωρητικολογίες επαναστατικότατες, αλλά που απέχουν από την πρακτική μας παρασάγγες, ας προσέξουμε τα από τα έξω και πάνω προερχόμενα προγράμματα, για να μη χάσει τελικά το νόημα της, στο επίπεδο της πρακτικής, η λέξη αυτο-οργάνωση, όπου οι ίδιοι οι άνθρωποι ανάλογα με τις ανάγκες τους θα βρουν τι θέλουν, πώς θα το καταφέρουν και κανείς δε θ’ αποφασίσει για όλους, πριν απ’ όλους. Το ίδιο ισχύει και για το θέμα σχολείο. Αν θα υπάρχει, πώς θα λειτουργεί είναι υπόθεση όλων μας και όλοι μαζί θα το βρούμε και θα το ρυθμίσουμε.

Στα πλαίσια αυτά, κάποιες απόψεις για τα σχολεία και τους δασκάλους σε μια άλλη κοινωνία. Για να φτάσεις στο σημείο να θέλεις κάτι καινούριο και να συνθέσεις τα γενικά του χαρακτηριστικά, σημαίνει ότι γνώρισες, κατάλαβες και απόρριψες το παλιό. Η κοινωνία που ζούμε; Κοινωνία των ανισοτήτων, της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, του οργανωμένου εγκλήματος και ψέματος, της αλλοτρίωσης, του καθημερινού θανάτου. Οι θεσμοί της; Θεσμοί διαιώνισης της υπάρχουσας τάξης πραγμάτων. Τσελεμεντές του κράτους για να φτιάχνονται νόστιμα και καλοψημένα φαγητά και γλυκά, που τα καταβροχθίζουν οι κυρίαρχοι στα επιστημονικά ιδρύματα, στα εργοστάσια, στα χωράφια, στις διαπραγματεύσεις τους σε στρογγυλά τραπέζια, στα πεντάγωνα, στις πυρηνικές τους δοκιμές, στις πολεμικές τους αναμετρήσεις. Το σχολείο; θεσμός κοινωνικοποίησης. Οι δομές και η λειτουργία του γνωστά σ» όλους. Η άρνηση των σκοπών, μεθόδων και πρακτικών του, των ιεροτελεστιών, της αποχαυνωτικής ιεροεξεταστικής διαδικασίας με στόχο τη ρομποτοποίηση και την παραγωγή ειδικών ρόλων σύμφωνα με τις επιταγές της ιεραρχικής, εξουσιαστικής κοινωνίας, είναι επιτακτική ανάγκη κι όχι ιδιοτροπία.

Η άρνηση του ρόλου μας σαν εκπαιδευτικοί, η συνειδητοποίηση ότι η επιβολή πειθαρχίας στην τάξη και στο προαύλιο, η βαθμολογία, τα απουσιολόγια, τα βιβλία ύλης, οι εξετάσεις, οι επιτηρήσεις είναι τα όπλα που μας δίνει το κράτος για να καταστέλλουμε την ευαισθησία, τη φαντασία, τη δημιουργικότητα των παιδιών, για να δημιουργούμε πειθαρχικά ανθρωπάκια έτοιμα να αποδεχτούν και να μην αμφισβητήσουν, να δουλέψουν και να μην αντιδράσουν, να προσκυνήσουν αυθεντίες και να μην έχουν λόγο για τη ζωή τους, είναι ζήτημα καθημερινής αντίστασης με προοπτική το χτύπημα της κοινωνίας που μας εξαχρειώνει, που μας θέλει υποτακτικούς και που — το κυριότερο — μας έβαλε σε μια θέση για να διαιωνίσουμε αυτή την κατάσταση. Από την άρνηση επομένως της εξουσίας που δεχόμαστε και που ασκούμε στο σχολείο, γεννιέται μια νέα θέση για το σχολείο.

Από την απόρριψη αυτής της κοινωνίας στο σύνολο της, γεννιέται μια νέα κοινωνία. Μια κοινωνία όπου δεν υπάρχουν εξουσιαστές και εξουσιαζόμενοι, διευθυντές και εκτελεστές, όπου δεν υπάρχει διαχωρισμός σε διανοούμενους και εργάτες, όπου όλοι είμαστε ίσοι. Οι άνθρωποι δημιουργούν κοινότητες, μέσα στις οποίες λειτουργούν με βάση τη συντροφικότητα, συλλογικότητα, ανθρωπιά, διατηρώντας ταυτόχρονα και την ατομικότητα τους. Ο χώρος τους, οι ασχολίες τους και οι σχέσεις τους καθορίζονται και οργανώνονται απ’ αυτούς τους ίδιους. Επικοινωνούν, ερωτεύονται, εκφράζονται ελεύθερα, χωρίς προκαταλήψεις — αποδεσμευμένοι από υποκρισίες, διλήμματα, ηθικές αναστολές. Οι ανάγκες της κοινότητας βρίσκονται απ’ όλους και απ’ όλους καλύπτονται. Δουλεύουν όλοι σ’ όλα τα πόστα, σ’ όλους τους τομείς. Δεν υπάρχει ειδίκευση σ’ έναν τομέα και λούφα στους άλλους, δεν υπάρχουν κατηγορίες απασχόλησης και υποαπασχόλησης, δεν υπάρχει ιδιοποίηση, μεγαλύτερο κομμάτι της πίττας, μονοπώλιο γνώσης, ιδιοκτησία και αποκλειστικότητα στο κορμί και στα αισθήματα του άντρα, της γυναίκας, του παιδιού, δεν ακούγεται για τον έναν «μάθε παιδί μου γράμματα» και για τον άλλον «στο γιαπί, στο πηλοφόρι, στο μυστρί». Επομένως, πιο ειδικά, καταργείται ο διαχωρισμός μαθητές – δάσκαλοι και φυσικά ο συγκεκριμένος χώρος μέσα στον οποίο υλοποιείται αυτή η διαφοροποίηση. Το παιδί γεννιέται και μεγαλώνει σ’ αυτό το ελεύθερο περιβάλλον. Μεγαλώνει και μαθαίνει όσα βλέπει να γίνονται γύρω του, όσα ακούει να λέγονται γύρω του.

Βιώνει και μετέχει. Αποκτάει εμπειρίες και συνεισφέρει. Μπαίνει στις διαδικασίες, παίρνει μέρος στις συνελεύσεις, ακούει προβληματισμούς και απόψεις, μιλάει. Η λειτουργία της κοινότητας είναι ανοικτή σ’ αυτό, ξέρει τι σημαίνει, ξέρει ότι ανήκει σ’ αυτήν, του αρέσει να δουλέψει γι’ αυτήν, θα μάθει απ’ όλους όσα ξέρουν κι αυτοί και όσα είναι απαραίτητα για τις ανάγκες της κοινότητας και τις δικές του.

θα οργώσει το χωράφι, θα μαστορέψει τα μηχανήματα, θα δουλέψει στις μηχανές, θα παίξει μουσική, θα διαβάσει, θα έχει όλο τον ελεύθερο χρόνο να ασχοληθεί και να αφοσιωθεί σ’ ό,τι του αρέσει περισσότερο. Δε θα δεχθεί τη μουρμούρα και τη διαπαιδαγώγηση του μπαμπά και της μαμάς, γιατί απλά το γεννήσανε και δεν είναι ιδιοκτησία τους.

Δε θα ανεχτεί τη διαπαιδαγώγηση του δάσκαλου – ειδικού, γιατί απλά δεν υπάρχουν ειδικοί και αυθεντίες. Δε θα ενταχθεί στην κατηγορία του επιστήμονα ή του χειρώνακτα, γιατί απλά δεν υπάρχουν κατηγοριοποιήσεις.

Αφού δεν υπάρχει ειδική αποστολή, ειδικός προορισμός — δεν υπάρχουν επομένως και μέσα και μορφές για την παραγωγή και αναπαραγωγή τους. Άρα το σχολείο αυτοκαταργείται, οι δάσκαλοι – καθηγητές σαν ειδικότητα, σαν αποκλειστικοί διαφωτιστές – καθοδηγητές είναι άχρηστοι. Δεν υπάρχουν κλίκες επαϊόντων και μάζες ασχέτων όπου οι πρώτοι μονοπωλούν, προβάλλουν και προβάλλονται, απαιτούν, μπατσεύουν. Υπάρχουν παρέες, άνθρωποι που σκέφτονται ελεύθερα, εκφράζονται αδέσμευτα, δίνουν και παίρνουν, λένε και ακούνε. Το να πεις δεν ταυτίζεται με το δάσκαλο, το ν’ ακούσεις δεν ταυτίζεται με το μαθητή. Ή μάλλον όλοι είμαστε δάσκαλοι και μαθητές ταυτόχρονα, όχι με την έννοια του κοινωνικού ρόλου, αλλά με την έννοια που εμείς καθορίζουμε: της αμοιβαιότητας, κατανόησης, ανταλλαγής.
Κ.Ζ.

* Δημοσιεύτηκαν στο πρώτο (και μοναδικό δυστυχώς) τεύχος του περιοδικού «Αποκλίσεις», στην Αθήνα, το Μάη του 1987, ενός περιοδικού που κυκλοφόρησε κυρίως από αναρχικούς και ελευθεριακούς εκπαιδευτικούς (και κάποιους μαθητές-φοιτητές)

Πώς να απολύσετε το Αφεντικό – Οδηγός Άμεσης Αντίδρασης για Εργαζόμενους

Ο οδηγός αυτός βασίζεται πάνω στις εμπειρίες και τη δράση ομάδας εργαζομένων στις ΗΠΑ. Προφανώς δε γίνεται ότι γράφει το κείμενο αυτό, να αντιγραφεί πιστά και να μεταφερθεί στη δικιά μας πραγματικότητα καθώς αναφέρεται σε ιδιαίτερες καταστάσεις. (Αν και ίσως μερικά από αυτά τα έχουμε ήδη εφαρμόσει στις δουλειές μας….) :) Περισσότερο αποτελεί “υλικό” για προβληματισμό πάνω στις δικές μας δράσεις…

Το φυλλάδιο αυτό βασίζεται στο «How to Fire Your Boss – A Workers Guide to Direct Action» που εκδίδεται από τους BossBusters, ένα σχέδιο δράσης των μελών της I.W.W. στην περιοχή το Σαν Φρανσίσκο (ΗΠΑ), 1095 Market Street,Suite 204, San Francisco, CA 94103. Η μετάφραση έγινε με ευθύνη της Ένωσης Ιατρών Νοσοκομείων Αχαΐας.

Η ταπείνωση της εργασίας-για-την-επιβίωση είναι πολύ γνωστή σε όσους υποχρεώνονται να το κάνουν. Η Δημοκρατία, η βασική αρχή πάνω στην οποία υποτίθεται ότι βασίζεται η σύγχρονη κοινωνία, φεύγει από το παράθυρο την στιγμή που χτυπάμε την κάρτα στο τόπο εργασίας. Μη έχοντας λόγο για το τι παράγουμε, ή το πώς οργανώνεται η παραγωγή αυτή, και με μόνο ένα μικρό κλάσμα της αξίας της παραγωγής να επιστρέφει στην μισθοδοσία μας, έχουμε κάθε δικαίωμα να νοιώθουμε αγανάκτηση.

Τελικά, βέβαια, χρειάζεται να δημιουργήσουμε μια κοινωνία στην οποία οι εργαζόμενοι να παίρνουν όλες τις αποφάσεις για την παραγωγή και την κατανομή των ειδών που παράγουν και τις υπηρεσίες που προσφέρουν. Οι βλαβερές ή άχρηστες βιομηχανίες όπως αυτές των όπλων και των χημικών προϊόντων, ή οι απάτες των τραπεζών και των ασφαλιστικών εταιρειών θα μπορούσαν να καταργηθούν. Τα πραγματικά απαραίτητα όπως η διατροφή, η στέγη και η ενδυμασία θα μπορούσαν να εξασφαλίζονται από την εργασία όλων για λίγες μόνο ώρες τη βδομάδα.

Ωστόσο, μέχρι τότε όμως, πρέπει να αναπτύξουμε στρατηγικές οι οποίες να προεικονίζουν αυτή την ουτοπία αλλά ΚΑΙ να αντιταχθούμε στην καθημερινή ελεεινή εργασία της σύγχρονης έμμισθης σκλαβιάς. Το BossBusters, ένα σχέδιο δράσης των μελών της IWW (1) , θεωρεί ότι η Άμεση Αντίδραση στον χώρο εργασίας είναι το κλειδί για την πραγματοποίηση και των δύο αυτών στόχων. Αλλά τι είναι η Άμεση Αντίδραση?

Η Άμεση Αντίδραση είναι η κάθε μορφή πάλης κοινωνικής αντιπαράθεσης η οποία να τσακίζει την δυνατότητα των αφεντικών να βγάζουν κέρδος και τους αναγκάζει να αποδέχονται τα αιτήματα των εργαζομένων. Η πιο γνωστή μορφή Άμεσης Αντίδρασης είναι η απεργία όπου οι εργαζόμενη απλά εγκαταλείπουν την δουλειά τους και αρνούνται να παράγουν κέρδη για τα αφεντικά μέχρι να γίνουν δεκτά τα αιτήματά τους. Η απεργία είναι η προτιμητέα επιλογή των «επαγγελματικών ενώσεων» όπως το AFL-CIO(2) , αλλά είναι και ένας από τους λιγότερο αποτελεσματικούς τρόπους αντιμετώπισης των αφεντικών

Τα αφεντικά, με τα τεράστια οικονομικά τους αποθέματα, είναι πιο εύκολο να αντέξουν μια παρατεταμένη απεργία διαρκείας απ’ ότι οι εργαζόμενοι. Σε πολλές περιπτώσεις, με δικαστικές αποφάσεις, ακολουθεί «πάγωμα» ή και κατάσχεση του απεργιακού ταμείου της ένωσης(3) . Και το χειρότερο απ’ όλα, η απεργία διαρκείας δίνει την ευκαιρία στα αφεντικά να αντικαταστήσουν του απεργούς εργαζόμενους με απεργοσπάστες.

Οι εργαζόμενοι είναι πιο αποτελεσματικοί στην διεκδίκηση των αιτημάτων τους όταν παραμένουν στην εργασία τους και υιοθετούν την Άμεση Αντίδραση σαν μορφή πάλης.

Σκοπίμως μειώνοντας τα κέρδη των αφεντικών ενώ συνεχίζοντας να εισπράττουν την μισθοδοσία τους, μπορούν να τσακίσουν την αντίσταση των αφεντικών χωρίς να τους δίνουν την ευκαιρία να αντικαταστήσουν τους εργαζόμενους με απεργοσπάστες. Με τον όρο Άμεση Αντίδραση εννοούνται οι τακτικές που μπορούν να υλοποιήσουν από μόνοι τους οι εργαζόμενοι, χωρίς την βοήθεια κυβερνητικών αντιπροσώπων, γραφειοκράτες συνδικαλιστές ή καλοπληρωμένους δικηγόρους. Η προσφυγή στην Επιθεώρηση Εργασίας μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να είναι κατάλληλη κίνηση αλλά αυτό ΔΕΝ είναι μορφή Άμεσης Αντίδρασης.

Ακολουθούν οι σύντομες περιγραφές των πλέον δημοφιλή μορφών της Άμεσης Αντίδρασης που έχουν χρησιμοποιηθεί με επιτυχία από τους εργαζόμενους για να πετύχουν τους διεκδικητικούς τους στόχους. Και όμως, από τεχνική πλευρά, σχεδόν όλες αυτές οι μορφές είναι ενδεχομένως παράνομες. Αλλά η ανασκόπηση της ιστορίας μας αποκαλύπτει ότι η κάθε μεγάλη νίκη του εργατικού κινήματος επιτεύχθηκε με μαχητικές τακτικές Άμεσης Αντίδρασης οι οποίες ήταν παράνομες στην εποχή τους – παράνομες τακτικές που αποτελούσαν στόχο για την καταστολή από τα αστυνομικά όργανα. Σε τελική ανάλυση, μέχρι την δεκαετία του 1930, οι νομοθεσία (σημ. Στις ΗΠΑ) σχετικά με τα εργατικά συνδικάτα και ενώσεις ήταν πολύ απλή – απλά δεν υπήρχε. Τα περισσότερα δικαστήρια θεωρούσαν τα εργατικά σωματεία σαν παράνομες συνομωσίες σε βάρος του «ελεύθερου εμπορίου», και οι απεργοί αντιμετώπιζαν συστηματικά τον άγριο ξυλοδαρμό ακόμα και τους πυροβολισμούς της αστυνομίας, της εθνοφρουράς, των ομοσπονδιακών στρατιωτών και των ιδιωτικών μπράβων ασφαλείας.

Το νόμιμο δικαίωμα των εργαζομένων να οργανώνονται είναι πλέον επίσημα αναγνωρισμένο στις ΗΠΑ, αλλά υπάρχει τέτοια πληθώρα περιοριστικών μέτρων που η αποτελεσματική διεκδικητική δράση είναι πάντα δύσκολή όσο και πριν. Για τον λόγο αυτό, ο κάθε εργαζόμενος που μελετάει την πιθανότητα εφαρμογής μορφών της Άμεσης Αντίδρασης στο χώρο εργασίας – παρακάμπτοντας το νομικό σύστημα και πλήττοντας τα αφεντικά στα αδύνατα σημεία – θα πρέπει να γνωρίζει καλά την εργατική νομοθεσία, και το πώς εφαρμόζεται και το πως μπορεί να χρησιμοποιηθεί ενάντια σε εργαζόμενους ακτιβιστές. Ταυτόχρονα οι εργαζόμενοι θα πρέπει να συνειδητοποιούν ότι ο αγώνας μεταξύ των αφεντικών και των εργαζομένων δεν είναι ένας αγώνας τένις – είναι πόλεμος. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, οι εργαζόμενοι πρέπει να χρησιμοποιούν αποτελεσματικές μορφές πάλης, άσχετα αν αυτό θα είναι αρεστό στα αφεντικά (και τα δικαστήριά τους).

Εδώ λοιπόν είναι μερικές από τις πιο πετυχημένες μορφές Άμεσης Αντίδρασης:

ΕΠΙΒΡΑΔΥΝΣΗ ΡΥΘΜΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (SLOWDOWN)

Η επιβράδυνση της εργασίας έχει μια μακρά και ένδοξη ιστορία. Το 1899, οι οργανωμένοι λιμενεργάτες της Γλασκόβης, στη Σκοτία απαίτησαν αύξηση των μισθών κατά 10% και μετά από άρνηση της εργοδοσίας κατεβήκανε σε απεργία. Τα αφεντικά προσέλαβαν απεργοσπάστες από τους αγροτικούς εργάτες της περιοχής και οι απεργοί υποχρεώθηκαν να αναγνωρίσουν την ήττα τους και να επιστρέψουν στις θέσεις τους με τους παλιούς μισθούς. Αλλά πριν επιστρέψουν στις θέσεις τους άκουσαν τα παρακάτω λόγια από τον γραμματέα της ένωσής τους:

“Επιστρέφετε στην δουλειά με τους παλιούς μισθούς. Τα αφεντικά μας δήλωσαν επανειλημμένα ότι ήσαν υπερευχαριστημένο με την εργασία των αγροτικών εργατών που είχαν φέρει στις θέσεις μας όσο είχαμε απεργία. Αλλά εμείς είδαμε πως δουλεύανε οι απεργοσπάστες. Είδαμε ότι δεν ήξεραν να περπατήσουν τα καράβια και ότι τους έπεφταν τα μισά εμπορεύματα που κουβαλούσανε. Με λίγα λόγια, δύο από αυτούς με το ζόρι να βγάζανε όσοι δουλειά βγάζει ένας από εμάς. Ωστόσο, τα αφεντικά δήλωναν γοητευμένοι από την εργασία αυτών των ανθρώπων. Συνεπώς δεν μας μένει παρά να ακολουθήσουμε το παράδειγμά τους. Δουλέψτε όπως δουλεύανε οι απεργοσπάστες αγρότες.”

Η εντολή ακολουθήθηκε κατά γράμμα. Μετά από λίγες μέρες οι εργοδότες κάλεσαν τον γραμματέα της ένωσής ικετεύοντάς τον να πει στους λιμενεργάτες να δουλέψουν όπως πριν και ότι ευχαρίστως θα έκαναν την αύξηση του 10% στους μισθούς.

Στις αρχές του περασμένου αιώνα, κάποια εργάτες που έστρωναν σιδηροδρομικές γραμμές στην Ιντιάνα (ΗΠΑ) ειδοποιήθηκαν ότι είχε γίνει περικοπή στους μισθούς τους. Οι εργάτες αμέσως πήγαν στο σιδηρουργείο και κόντυναν τα φτυάρια τους κατά δυο ίντσες. Επιστρέφοντας στη δουλεία τους είπαν στο αφεντικό «μικρός μισθός, μικρό φτυάρι».

Ή φανταστείτε αυτό. Οι οδηγοί των τραίνων της BART έχουν δικαίωμα να ζητήσουν δέκα φορές στην βάρδια διάλειμμα «501» (για να πάνε στις τουαλέτες) σε οποιοδήποτε σημείο της κύριας γραμμής και ο Κεντρικός Έλεγχος δεν μπορεί να το αρνηθεί. Στην πραγματικότητα αυτό σπάνια συμβαίνει. Αλλά τι θα γινόταν αν ξαφνικά κάθε οδηγός έκανε δέκα φορές παρατεταμένα διαλείμματα «501» σε κάθε διαδρομή?

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥΣ

Σχεδόν κάθε εργασία καλύπτεται από ένα λαβύρινθο οδηγιών, κανονισμών, διατάξεων και πάει λέγοντας, πολλοί από τους οποίους είναι ανεδαφικοί και μη εφαρμόσιμοι και που γενικά αγνοούνται. Οι εργαζόμενοι παρακάμπτουν συχνά τις εντολές και καταφεύγουν σε δικές τους λύσεις και πρακτικές απλά και μόνο για να επιτυγχάνουν τους στόχους παραγωγικότητας της εταιρείας. Συχνά αυτό γίνεται με την συναινετική «άγνοια» της εργοδοσίας και των διευθυντών που έχουν την ευθύνη της εφαρμογής των κανονισμών αφού κατανοούν ότι τέτοιες παρακάμψεις είναι απαραίτητες προκειμένου να καλύπτονται οι απαιτήσεις της παραγωγής.

Τι θα γινόταν όμως αν οι εργαζόμενοι ακολουθούσαν κατά γράμμα την κάθε διάταξη και τον κάθε κανονισμό? Αποτέλεσμα θα ήταν η σύγχυση – με πτώση του ηθικού αλλά και της παραγωγικότητας. Και το καλύτερο απ’ όλα είναι ότι κανένας δεν μπορεί να κατηγορήσει τους εργαζόμενους για την τακτική τους αφού σε τελική ανάλυση απλά «ακολουθούν του κανονισμούς».

Με τις κρατικοποιήσεις, οι απεργίες απαγορευόντουσαν στους Γαλλικούς σιδηροδρόμους. Αλλά οι εργαζόμενοι στους σιδηρόδρομους βρήκαν ωστόσο τρόπο για να διεκδικήσουν τα αιτήματά τους. Κάποιος νόμος καλούσε τον μηχανικό να ελέγχει και να επιβεβαιώνει την ασφάλεια διέλευσης πάνω από όποια γέφυρα πρόκειται να περάσει το τραίνο. Αν μετά από τον προσωπικό έλεγχο της γέφυρας, είχε την όποια αμφιβολία τότε έπρεπε να συμβουλευτεί το υπόλοιπο πλήρωμα του τραίνου. Φυσικά ο παραπάνω έλεγχος γινόταν σε κάθε γέφυρα και φυσικά ακολουθούσε και η συμβουλευτική σύσκεψη με το υπόλοιπο πλήρωμα. Επίσης φυσικά, οι καθυστερήσεις ήταν τρομακτικές.

Για να πετύχουν κάποια αιτήματα οι εργαζόμενοι στα Αυστριακά ταχυδρομεία ακολούθησαν πιστά την διάταξη να ζυγίζουν προσεκτικά όλα τα γράμματα κτλ για να επιβεβαιώνουν ότι είχαν τα ανάλογα γραμματόσημα. Πριν δεν ζύγιζαν τα όσα γράμματα και δέματα είχαν εμφανώς λειψό βάρος ακολουθώντας μεν το πνεύμα της διάταξης αλλά όχι κατά λέξη. Πηγαίνοντας όμως το κάθε ξεχωριστό γράμμα ή δέμα στις ζυγαριές για προσεκτικό ζύγισμα και μετά επιστρέφοντάς το στην κανονική του θέση, οι ταχυδρομικοί υπάλληλοι κατάφεραν να προκαλέσουν την πλήρη συμφόρηση των ταχυδρομείων από την δεύτερη κιόλας μέρα.

ΑΠΕΡΓΙΑ ΜΕ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ (GOOD WORK STRIKE)

Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα των εργαζομένων στις παροχές υπηρεσιών είναι ότι πολλές μορφές Άμεσης Αντίδρασης, όπως η επιβράδυνση, πλήττουν τους καταναλωτές (κυρίως συνάδελφους εργαζόμενους) περισσότερο από τα αφεντικά. Ένας τρόπος παράκαμψης του προβλήματος είναι να παρέχουν καλύτερες ή φθηνότερες υπηρεσίες – φυσικά σε βάρος των αφεντικών.

Οι εργαζόμενη στο Mercy Hospital στη Γαλλία, φοβούμενοι ότι η όποια απεργία τους θα ήταν σε βάρος των ασθενών, αρνήθηκαν να κόβουν τα χρεωστικά για θεραπευτικές αγωγές, εξετάσεις κτλ των ασθενών. Το αποτέλεσμα ήταν η καλύτερη περίθαλψη αφού υπήρχε περισσότερος χρόνος να ασχοληθούν με τους ασθενείς χωρίς το τροχοπέδη της αντίστοιχης γραφειοκρατίας, και μάλιστα όλα αυτά δωρεάν. Τα έσοδα του νοσοκομείου μειώθηκαν στα μισά και πανικόβλητη η διοίκηση αποδέχθηκε όλα τα αιτήματα των εργαζομένων μέσα σε τρεις μέρες.

Το 1968, οι εργαζόμενοι στα τραίνα και τα μέσα μαζικής μεταφοράς αντέδρασαν στην άρνηση του αιτήματός τους για αυξήσεις με δωρεάν εξυπηρέτηση των πολιτών. Οι οδηγοί και οι εισπράκτορες πηγαίνανε κανονικά για δουλειά αλλά οι εισπράκτορες δεν έκοβαν εισιτήρια. Είναι μάλλον περιττό να αναφερθεί η απόλυτη συμπαράσταση των πολιτών.

Στην Νέα Υόρκη, μέλη οι εργαζόμενοι στα εστιατόρια αφού είχαν ηττηθεί μετά από απεργία κατάφεραν να πετύχουν αρκετά από τα αιτήματά τους ακολουθώντας τις οδηγίες του σωματείου της I.W.W. “γεμίστε τα πιάτα, βάλτε διπλές μερίδες και κάντε λογαριασμούς προς τα κάτω».

ΚΑΘΙΣΤΙΚΕΣ ΑΠΕΡΓΙΕΣ (SIT-DOWN STRIKES)

Μια απεργία δεν χρειάζεται να είναι διαρκείας για να πετύχει. Με καλό συντονισμό και στον κατάλληλο χρόνο, μια απεργία μπορεί να πετύχει μέσα σε λίγα λεπτά. Τέτοιες απεργίες είναι οι καθιστικές απεργίες όπου όλοι σταματάνε ταυτόχρονα την εργασία τους και κάθονται κάτω ή με την μορφή των «ομαδικών παραπόνων» όπου όλοι παρατάνε την θέση τους για να πάνε στο γραφείο της Διεύθυνσης για να συζητήσουν κάποιο σοβαρό ζήτημα.

Στο Ντιτρόιτ των ΗΠΑ, η I.W.W. χρησιμοποίησε την καθιστική απεργία με εξαιρετικά αποτελέσματα στα εργοστάσια της Hudson Motor Car Company μεταξύ 1932 και 1934. “Κάτσε και βλέπε τον μισθό σου να ανεβαίνει» ήταν το σύνθημα σε αυτοκόλλητα που κυλούσαν σε διάφορα εξαρτήματα στη γραμμή συναρμολόγησης. Οι σταθερά συνεχιζόμενες καθιστικές απεργίες οδήγησαν σε αύξηση των μισθών κατά 100% (από $.75 την ώρα σε $1.50) και μάλιστα σε περίοδο οικονομικής κρίσης.

Θεατρικοί κομπάρσοι που αντιμετώπιζαν περικοπή μισθών κατά 50% περίμεναν την κατάλληλη στιγμή για να κάνουν την κίνησή τους. Το θεατρικό έργο προέβλεπε 150 κομπάρσους ντυμένοι σαν Ρωμαίοι οι οποίοι θα κουβαλούσαν την Βασίλισσα πάνω και από τη σκηνή. Όταν έφτασε η ώρα να την ανεβάσουν στη σκηνή, οι κομπάρσοι την περικύκλωσαν και αρνήθηκαν να κουνηθούνε μέχρι που οι μισθοί όχι απλά επανήλθαν αλλά με τριπλασιασμό. Όλα μέσα σε λίγα λεπτά.

Οι καθιστικές καταλήψεις παραμένουν ισχυρά όπλα. Το 1980, η εταιρεία KKR Corporation ανακοίνωσε ότι θα έκλεινε το εργοστάσιό της στο Houdaille του Ontario και θα το μετέφερε στη Νότια Καρολίνα. Οι εργαζόμενοι αντέδρασαν με κατάληψη του εργοστασίου για δυο βδομάδες αναγκάζοντας την KKR Corporation να διαπραγματευτεί με δίκαιους όρους για το κλείσιμο του εργοστασίου που συμπεριλαμβάνανε πλήρεις συντάξεις, αποζημιώσεις και ασφάλιση υγείας.

ΕΚΛΕΚΤΙΚΕΣ ΑΠΕΡΓΙΕΣ (SELECTIVE STRIKES)

Η απρόβλεπτες τακτικές αποτελούν εξαιρετικό όπλα στα χέρια των εργαζομένων. Ο 1991 στην Πενσυλβάνια (ΗΠΑ) οι εκπαιδευτικοί χρησιμοποίησαν την Εκλεκτική Απεργία με μεγάλη επιτυχία. Πικετοφορία την Δευτέρα και Τρίτη, στη δουλειά τη Τετάρτη, απεργία τη Πέμπτη και πάλι για δουλεία τη Παρασκευή. Την επόμενη βδομάδα το ίδιο.

Αυτή η τακτική εμπόδισε τους διευθυντές να προσλάβουν απεργοσπάστες και επιπλέον υποχρέωσε διευθυντές που είχαν χρόνια να μπουν σε αίθουσες διδασκαλίας να καλύψουν τα κενά όσο έλλειπαν οι δάσκαλοι. Η τακτική ήταν τόσο αποτελεσματική που η Πολιτειακή νομοθεσία στη Πενσυλβάνια τροποποιήθηκε μέσα σε ελάχιστο χρόνο ώστε η Εκλεκτική Απεργία να είναι πλέον παράνομη στην Πολιτεία αυτή

ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΙΣ (WHISTLE BLOWING)

Μερικές φορές το να λες απλά την αλήθεια στο κόσμο σχετικά με τα όσα συμβαίνουν στον χώρο εργασίας ασκεί σημαντική πίεση στα αφεντικά. Οι καταναλωτικές επιχειρήσεις όπως τα εστιατόρια και τα συσκευαστήρια ειδών διατροφής είναι ιδιαίτερα ευάλωτα. Και πάλι, όπως με την Απεργία Με Προσφορά Υπηρεσιών, κερδίζεις και την υποστήριξη των πολιτών, η πελατεία των οποίων μπορεί να δημιουργήσει ή να διαλύσει μια επιχείρηση.

Οι Δημόσιες Αποκαλύψεις μπορεί να είναι απλές συζητήσεις με κάποιο πελάτη ή δραματικές όπως αυτές του μηχανικού που αποκάλυψε την παραποίηση των σχεδίων του υπό κατασκευή (το 1981) πυρηνικού αντιδραστήρα στο Diablo Canyon (Καλιφόρνια, ΗΠΑ). Το βιβλίο του Upton Sinclair’s με τίτλο «Η Ζούγκλα» (The Jungle) ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων για τις απαράδεκτες συνθήκες υγιεινής της βιομηχανίας επεξεργασίας και συσκευασίας κρεάτων όταν κυκλοφόρησε.

Όπως η Εργασία Σύμφωνα με τους Κανονισμούς θέτει τέλος στην συνηθισμένη χαλάρωση των προτύπων, έτσι και οι Δημόσιες Αποκαλύψεις ξεσκεπάζει τα πάντα σε όλους.

ΑΠΕΡΓΙΑ ΜΕ ΑΣΘΕΝΕΙΑ (SICK-IN)

Πρόκειται για μια καλή μορφή απεργίας χωρίς να απεργούν οι εργαζόμενοι. Ο σκοπός της είναι να δημιουργηθεί πρόβλημα στην εργοδοσία όταν ξαφνικά όλοι ή οι περισσότεροι εργαζόμενοι δηλώσουν ξαφνικά ασθένεια την ίδια μέρα ή τις ίδιες μέρες. Σε αντίθεση με την τυπική απεργία, η Απεργία με Ασθένεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά σε συγκεκριμένα τμήματα ή χώρους εργασίας και να είναι πετυχημένη ακόμα και χωρίς επίσημη συνδικαλιστική οργάνωση. Είναι δε η παραδοσιακή μορφή Άμεσης Αντίδρασης σε δημόσιους υπάλληλους και σε τομείς όπου η απεργία είναι παράνομη.

Η Απεργία με Ασθένεια μπορεί να είναι αποτελεσματική και μόνο με τον υπαινιγμό ότι πρόκειται να εφαρμοστεί. Σε ένα νοσοκομείο της New England αναφέρθηκε στον Διευθυντή ότι κάποια ίωση «κυκλοφορούσε» και ότι θα ήταν πρόβλημα αν δεν υπήρχαν αρκετοί υγιείς εργαζόμενοι για την κάλυψη των αναγκών. Ταυτόχρονα – εντελώς συμπτωματικά βέβαια – το γραφείο προσωπικού δεχόταν δεκάδες τηλεφωνήματα από μέλη του προσωπικού που ρωτούσαν τι υπόλοιπο αναρρωτικής άδειας του απέμενε. Ο Διευθυντής έλαβε το μήνυμα και το αίτημα ικανοποιήθηκε.

ΔΙΠΛΗ ΕΞΟΥΣΙΑ (DUAL POWER/IGNORING THE BOSS)

Ο καλύτερος τρόπος για να γίνει κάτι είναι να το οργανώσουμε μόνοι μας. Αντι να περιμένουμε για χρονίζοντα προβλήματα να λυθούν και αναγκαίες αλλαγές να γίνουν από ανάλγητους διευθυντές, έχουμε συχνά την δυνατότητα να τα εφαρμόσουμε μόνοι μας χωρίς την έγκριση των αφεντικών.

Ο ιδιοκτήτης καταστήματος στο Σαν Φρανσίσκο δεν ήταν ιδιαίτερα τακτικός στις υποχρεώσεις το και κάποια βδομάδα δεν έλαβαν τους μισθούς τους οι εργαζόμενοι. Ο ιδιοκτήτης τους επιβεβαίωνε συνεχώς ότι σύντομα θα πληρωνόντουσαν αλλά τελικά οι εργαζόμενη έδωσαν μόνοι τους τη λύση. Στο τέλος της κάθε μέρας πληρωνόντουσαν μόνοι τους από το ταμείο αφήνοντας τις σχετικές αποδείξεις για τα ποσά που έπαιρναν «προκαταβολικά» οπότε δεν μπορούσε να τεθεί νομικό θέμα. Έγινε η αναμενόμενη σύγκρουση αλλά από τότε οι μισθοί πληρωνόντουσαν τακτικότατα στο τέλος της εβδομάδας.

ΣΑΜΠΟΤΑΖ (MONKEY-WRENCHING)

Σαμποτάζ είναι ένας όρος γενικής χρήσης για μια πλειάδα από τεχνάσματα και ενέργειες δολιοφθοράς ποικίλης βαρύτητας για να θυμίζουν στα αφεντικά πόσο αυτοί χρειάζονται τους εργαζόμενους (και πόσο οι εργαζόμενοι δεν χρειάζονται τα αφεντικά). Αν και οι περισσότερες τακτικές σαμποτάζ είναι μη-βίαιες οι περισσότερες είναι σαφώς μη αποδεκτές από το κοινωνικό σύνολο. Αυτές θα πρέπει να εφαρμόζονται μόνο στις πιο ακραίες καταστάσεις όταν πλέον πρόκειται για καθολικό ταξικό πόλεμο μεταξύ εργαζομένων και αφεντικών.

Η καταστροφή μαγνητικού αποθηκευτικού υλικού (όπως δισκέτες, κασέτες και ανεπαρκώς προστατευμένων σκληρών δίσκων ηλεκτρονικών υπολογιστών) είναι εφικτή αν εκτεθούν σε ισχυρά μαγνητικά πεδία. Βέβαια είναι εξ ίσου εύκολό να «παραπέσουν» αυτά τα μαγνητικά αποθηκευτικά μέσα που περιέχουν σημαντικά δεδομένα. Εξ ίσου εύκολη είναι η αγορά ποντικών ή κάποιων εντόμων από κατάστημα με κατοικίδια ζώα και η απελευθέρωσή τους σε κάποιο κατάλληλο χώρο. Για περισσότερη έμφαση βοηθάει και ένα ανώνυμο τηλεφώνημα στη Διεύθυνση Υγιεινής ή στα ΜΜΕ.

Κάτι που προβληματίζει σε κάθε απεργία είναι η πρόσληψη απεργοσπαστών. Σε μια απεργία σιδηροδρομικών εργατών το 1886 το πρόβλημα αντιμετωπίστηκε όταν οι εργαζόμενοι φεύγοντας από την δουλειά έπαιρναν μαζί τους και κάποιο «ενθύμιο». Κατά περίεργο τρόπο τα ενθύμια αυτά ήταν κάποια μικρά αλλά απαραίτητα εξαρτήματα χωρίς τα οποία οι απεργοσπάστες δεν ήταν δυνατόν να δουλέψουν. Βέβαια, σήμερα είναι ασφαλέστερο για τους εργαζόμενους να κρύψουν απλά τα διάφορα εξαρτήματα στο χώρο εργασίας παρά να προσπαθούν να τα βγάλουν λαθραία από τον χώρο εργασίας.

Χρησιμοποιήστε επίσημα έγγραφα της διεύθυνσης για να παραγγείλετε τεράστιες ποσότητες από άχρηστες προμήθειες και ζητήστε να παραδοθούν στο γραφείο του Διευθυντή. Αν η εταιρεία διαθέτει τηλεφωνικό αριθμό 0800- τότε πείτε στους φίλους και γνωστούς να μπλοκάρουν τις γραμμές με αγανακτισμένα τηλεφωνήματα σχετικά με το υπάρχον πρόβλημα. Δείξτε δημιουργικότητα με ένα σωληνάριο κόλλας LOGO. Οι δυνατότητες είναι απεριόριστες.

ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ (SOLIDARITY)

Το καλύτερο όπλο είναι, βέβαια, η οργάνωση. Αν ένας εργαζόμενος σηκωθεί και διαμαρτυρηθεί τότε τα αφεντικά μπορούν να τον λιώσουν σαν σκουλήκι. Τα πατημένα σκουλήκια δεν είναι ιδιαίτερα χρήσιμα στις οικογένειές τους, στους φίλους τους και στα κοινωνικά κινήματα γενικότερα. Αλλά αν οι εργαζόμενοι διαμαρτυρηθούν ενωμένοι τότε τα αφεντικά δεν έχουν άλλη επιλογή από το να τους πάρουν στα σοβαρά. Τα αφεντικά μπορούν εύκολα να απολύσουν κάποιους μεμονωμένους εργαζόμενους, αλλά θα ήταν πολύ πιο δύσκολό να απολύσουν όλους τους εργαζόμενους.

Όλες οι τακτικές που αναφέρθηκάν εδώ βασίζονται στην αλληλεγγύη για να πετύχουν, στις συντονισμένες δράσεις και αντιδράσεις μεγάλων αριθμών εργαζομένων. Οι απομονωμένες τακτικές σαμποτάζ δεν προσφέρουν παρά ένα φευγαλέο αίσθημα εκδίκησης, πού μπορεί ομολογουμένως να είναι ο μοναδικός τρόπος διατήρησης της λογικής σε μια δύσκολη μέρα στον χώρο εργασίας. Αλλά για το πραγματικό αίσθημα συλλογικής ενδυνάμωσης τίποτα δεν είναι καλύτερο από την Άμεση Αντίδραση μιας μεγάλης ομάδας δυσαρεστημένων εργαζομένων για να πάει καλά η ημέρα.

* (1)IWW : Industrial Workers of the World. Ιδρύθηκε το 1905 και είναι διεθνή ένωση εργαζομένων. Περισσότερες πληροφορίες στο http://www.iww.org/.

* (2)Ομοσπονδία που σχηματίστηκε από την συνένωση του American Federation of Labor και του Congress of Industrial Organizations (AFL-CIO). Έχει κατηγορηθεί έντονα για την συντηρητική του πολιτική και για την στενή συνεργασία με την CIA σε βάρος προοδευτικών εργατικών ενώσεων.

* (3)Απεργιακό ταμείο: εισφορές μελών της κάθε ένωσης για την υποστήριξη των μελών της που πλήττονται οικονομικά (απώλεια εισοδήματος) από την απεργία που κάνουν. Σε περίπτωση κατάσχεσης με εντολή δικαστηρίου, τα λεφτά αυτά αποζημιώνουν τα αφεντικά για την δική τους απώλεια εισοδήματος.

http://giatonsindikalismo.blogspot.com/