XΡΙΣΤΟΥΓΕΝΑ των ΑΝΕΡΓΩΝ  24 Δεκέμβρη  από τις 11:00 π.μ.  στη Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη Περάματος

στο τέρμα του λεωφορείου 843 στο Πέραμα

Έναρξη 11:00 πμ
12:00: Ανοιχτή συνέλευση ανέργων
14:00 – 17:00: Λαϊκό γλέντι
17:00: Θεατρικό – Δεν πληρώνω, δεν πληρώνω, του Ντάριο Φο
Παράλληλα 16:00-18:00: θεατρικό παιχνίδι για παιδιά
18:00: Συζήτηση για το κίνημα των ανέργων και τις προοπτικές του
Συμμετέχουν συλλογικότητες ανέργων και εργαζομένων
20:00: Συναυλίες
Μέχρι στιγμής συμμετέχουν:
Στάθης Δρογώσης
Lost Bodies
Misuse
Αέρα Πατέρα
Ελελεύ
Ρεμπέτικο συγκρότημα Τιτάνες

Θα λειτουργεί, επίσης, ανταλλακτικό παζάρι.

Για την πρόσβαση στο χώρο:
Από Αθήνα: Λεωφορεία Β18 και Γ18 με αφετηρία την οδό Μενάνδρου
Από Πειραιά: Λεωφορείο 843, έξω από τον ηλεκτρικό σταθμό του Πειραιά

Η ακολουθούμενη  οικονομική πολιτική, που τείνει να καθιερωθεί ως «εσωτερική υποτίμηση» ή «ανταγωνιστικός αποπληθωρισμός» είναι μια σωρευτική διαδικασία διαδοχικών κύκλων μείωσης των μισθών και των τιμών. Η μείωση των μισθών ως μείωση του κόστους εργασίας μεταφέρεται στις τιμές των παραγώμενων αγαθών και υπηρεσιών, με δεδομένο ότι δεν επιχειρείται αύξηση του μέσου ποσοστού κέρδους. Μέσω αυτών των μειώσεων, σύμφωνα με την κυρίαρχη οικονομική θεωρία του νεοφιλελευθερισμού, υποτίθεται ότι θα ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα των εγχώριων προϊόντων έναντι των εισαγόμενων αντίστοιχων και θα αυξηθούν οι καθαρές εξαγωγές. Έτσι, θα μειωθεί το εξωτερικό έλλειμμα στο εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών(καθώς επίσης και ο εξωτερικός δανεισμός του ελληνικού κράτους για την εξυπηρέτηση αυτού του ελλείμματος) και η συνολική ζήτηση θα αρχίσει να ανακάμπτει. Στο τέλος της διαδικασίας, η οικονομία θα ισορροπήσει σε ένα ποσοστό ανεργίας υψηλότερο και ένα επίπεδο παραγωγής χαμηλότερο από το σημερινό, πλην όμως, θα έχει επιτευχθεί σημαντική βελτίωση στο εμπορικό έλλειμμα αγαθών και υπηρεσιών εξαιτίας των χαμηλότερων τιμών των εγχωρίως παραγομένων προϊόντων. Επομένως, η ύφεση προβλέπεται, από την κυρίαρχη θεωρία, ως φυσιολογικό στάδιο της διαδικασίας προσαρμογής της οικονομίας σε εξωτερικές διαταραχές που αυτή έχει δεχτεί (σε καθεστώς νομισματικής ένωσης, άρα αδυναμίας υποτίμησης του νομίσματος).*

Αυτή η διαδικασία είναι μακροπρόθεσμη και για να επιταχυνθεί θα πρέπει, σύμφωνα πάντοτε με την κυρίαρχη οικονομική θεωρία, οι θεσμοί της αγοράς εργασίας που προστατεύουν (υπερβολικά, υποτίθεται) τους εργαζόμενους να μεταρρυθμιστούν στη γνωστή κατεύθυνση απελευθέρωσης των απολύσεων, αποδυνάμωσης των συλλογικών συμβάσεων κλπ. .

Μετά από αυτό το σημείο ανάλυσης των εξελίξεων ακολουθούν, κυρίως, δύο τρόποι ανάγνωσης της ύφεσης.

Κέυνς

Η ύφεση αντιμετωπίζεται ως το αποτέλεσμα κακών χειρισμών εκ μέρους της κυβέρνησης, του ΔΝΤ, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της ΕΚΤ, ή ακόμη ως το αποτέλεσμα μιας λανθασμένης θεωρίας του νεοφιλελευθερισμού την οποία έχουν υιοθετήσει όσοι χαράσσουν την οικονομική πολιτική. Τυφλωμένοι από το άμεσο, στενό συμφέρον τους, οι άρχουσες τάξεις της Ευρώπης και οι νεοφιλελεύθεροι οικονομολόγοι-σύμβουλοι της εξουσίας, διαχειρίζονται την κρίση με τρόπο καταστροφικό για τους εργαζόμενους, αλλά σε τελευταία ανάλυση και για το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα. Αφού, η βαθιά ύφεση που προκαλούν οι επιλογές της άρχουσας τάξης, τελικώς, καθίστανται επιζήμιες για τις ίδιες τις επιχειρήσεις, για την συσσώρευση κεφαλαίου, για το ίδιο το σύστημα.

Κατ’ αυτό τον τρόπο ο κεϋνσιανός οικονομολόγος (ή πολιτικός) είναι ο αιρετικός σύμβουλος της εξουσίας, αυτός που εγκαλεί την οικονομική ορθοδοξία και την εξουσία στον δρόμο της λογικής και του γενικού συμφέροντος, που είναι ο δρόμος της οικονομικής μεγέθυνσης και της πλήρους απασχόλησης.

Μαρξ
Για να κατανοήσουμε τον χαρακτήρα και την ιστορική σημασία της ύφεσης πρέπει να δούμε την ύφεση ως το εργαλείο με το οποίο η τάξη των κεφαλαιοκρατών επιβάλλει τις απαιτήσεις της. Η ύφεση οργανώνεται από την εξουσία ως μέσο για την πειθάρχηση των εργαζόμενων τάξεων, για να δεχθούν λιγότερες προστατευτικές ρυθμίσεις και χαμηλότερους μισθούς υπό την πίεση της ανεργίας και του διογκούμενου εφεδρικού εργατικού δυναμικού.

Η κεφαλαιοκρατική οικονομία τείνει αυθόρμητα στην ύφεση κάθε φορά που δεν ικανοποιούνται οι απαιτήσεις των κεφαλαιοκρατών, έτσι ώστε η ανεργία να πειθαρχήσει τις εργαζόμενες τάξεις και να αποκαταστήσει μια πιο ευνοϊκή διανομή του εισοδήματος υπέρ του κεφαλαίου. Η κυρίαρχη οικονομική θεωρία έχει πλέον ενσωματώσει, ως συνειδητό καθήκον της εξουσίας, την οργάνωση της ύφεσης, τον περιορισμό της ισχύος των εργατικών συνδικάτων και την αποδιάρθρωση του θεσμικού πλαισίου που προστατεύει τους εργαζόμενους. Οι οικονομολόγοι της άρχουσας τάξης επιδιώκουν συνειδητά την οργάνωση της ύφεσης ως ταξικό όπλο, και μάλιστα με τον φανατισμό της βεβαιότητας που τους προσφέρει η σύγχρονη κυρίαρχη θεωρία για τον τρόπο λειτουργίας της αγοράς εργασίας.

Αυτή η διάκριση μεταξύ δύο τρόπων να αντιλαμβανόμαστε την ύφεση δεν αποτελεί σχολαστική ανάλυση, διότι έχει το πολιτικό της αντίστοιχο:

1. Εάν αντιλαμβάνομαι την ύφεση ως το αποτέλεσμα μιας λανθασμένης θεωρίας ή κακών χειρισμών εκ μέρους των φορέων της οικονομικής πολιτικής ή της απληστίας των κεφαλαιοκρατών ή της τύφλωσης των οικονομολόγων που έχουν χάσει την επαφή με την πραγματικότητα κλπ, τότε αυτό που έχω να κάνω, είναι να εξηγώ υπομονετικά και ασταμάτητα στην εξουσία ότι κάνει λάθος, ότι η πολιτική της είναι καταστροφική, ότι οι σύμβουλοί της θέτουν μη πραγματοποιήσιμους στόχους, και ότι θα έπρεπε να ακολουθήσει μιαν άλλη πολιτική, την οποία μάλιστα αναλαμβάνω την υποχρέωση να περιγράψω λεπτομερώς μην τυχόν και κριθώ ως πολιτική δύναμη που ασκεί μόνο κριτική και δεν έχει τι να προτείνει. Δρω, δηλαδή, ως μια πολιτική δύναμη που ασκεί αντιπολίτευση, ενδεχομένως επιστρατεύοντας και κάποια κινηματικά στοιχεία όπως οι ειρηνικές διαδηλώσεις και οι απεργίες.

2. Εάν, αντιθέτως, αντιλαμβάνομαι ότι η ύφεση προβλέπεται από την κυρίαρχη θεωρία και οργανώνεται από τις κυρίαρχες τάξεις ως εργαλείο για την πειθάρχηση των εργαζόμενων τάξεων και για την επιβολή κοινωνικών μετασχηματισμών και θεσμικών ανατροπών, έτσι ώστε το κεφάλαιο να συνεχίσει να φτιάχνει τον κόσμο στα μέτρα του, τότε αυτό που έχω να κάνω είναι να αναπτύξω πρακτικές αντίστασης, όχι αντιπολίτευσης.

*Το ευρώ αποτελεί το βασικό στοιχείο της ταξικής λειτουργίας της νομισματικής ένωσης επειδή μεταφέρει ολόκληρη την πίεση του καπιταλιστικού ανταγωνισμού στις αγορές εργασίας, στην απασχόληση, στις εργασιακές σχέσεις και τους μισθούς. Είναι ένα εργαλείο µε το οποίο οι πιέσεις του διεθνούς ανταγωνισµού µεταφέρονται αποκλειστικά στην αγορά εργασίας** προκειµένου να διασφαλιστεί η πειθαρχία των εργαζόµενων τάξεων, να εδραιωθεί ο δεσποτισµός του κεφαλαίου στους χώρους παραγωγής και στην αγορά εργασίας και να αποδυναµωθούν οι θεσµοί που προστατεύουν τους εργαζόµενους. Σε σχέση µε αυτές του τις ιδιότητες, το ευρώ, κρίνεται διαρκώς ως προς την αποτελεσµατικότητά του, από τις «αγορές», από το διεθνές χρηµατοπιστωτικό σύστηµα, και η ύπαρξή του θα κρίνεται για όσο καιρό δεν θα έχει αποδείξει πλήρως την ταξική του «αξία».

**Αφού είναι αδύνατη πλέον η υποτίμηση του εθνικού νομίσματος και επομένως η μεταφορά της πίεσης του διεθνούς ανταγωνισμού στις τιμές των εγχωρίως παραγόμενων εμπορευμάτων – η υποτίμηση του εθνικού νομίσματος από τη μια μεριά αυξάνει τις τιμές των εισαγόμενων προϊόντων ενώ από την άλλη μειώνει τις τιμές των εγχώριων προϊόντων στις ξένες αγορές.
Μπαμπης Νικας

Γ΄ ΕΛΜΕ ΑΘΗΝΑΣ

ΤΑΫΓΕΤΟΥ 60

ΤΗΛ-ΦΑΞ: 2102012013                                                                                                                   14/12/2010

ΨΗΦΙΣΜΑ ΓΙΑ ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ

–       μετά τις 15 Δεκέμβρη, νέα γενική απεργία, με πολιτικό περιεχόμενο ανατροπής του Μνημονίου, μαζί με όλο το εργατικό και λαϊκό κίνημα.

–       συμπαράσταση στον απεργιακό αγώνα κάθε εργατικού κλάδου που αντιστέκεται στην επίθεση και συντονισμός με πρωτοβάθμια σωματεία, σε όποια μορφή συσπείρωσης βρίσκονται, στην κατεύθυνση της γενίκευσης του αγώνα

–       σύγκληση έκτακτων ΓΣ των ΕΛΜΕ τώρα- όχι τέλος Γενάρη και εισήγηση από το ΔΣ της ΟΛΜΕ για απεργία διαρκείας μέσα στο Γενάρη

Η απεργία διαρκείας είναι η μορφή που δίνει δυναμική και ελπίδα της νίκης μέσα σ΄ έναν πανεργατικό αγώνα.

Ο δρόμος είναι η οργάνωση από τα κάτω, με αποφασιστικές συνελεύσεις απεργιακές επιτροπές και περιφρούρηση. Είναι ένας δρόμος που ο κλάδος τον επέλεξε στο παρελθόν άλλοτε νικηφόρα άλλοτε όχι, είναι όμως μονόδρομος που πρέπει να τον βαδίσουμε, αποφεύγοντας τα λάθη.

Η ηγεσία του αγώνα δεν μπορεί να αφεθεί στα ΔΣ της ΟΛΜΕ και των ΕΛΜΕ  αλλά να περάσει στη βάση του κλάδου, με τη

–       συγκρότηση Κεντρικής Απεργιακής Επιτροπής.

–       συγκρότηση Απεργιακής Επιτροπής της ΕΛΜΕ

–       τα σχολεία στα χέρια των απεργών καθηγητών- κατάληψη

Αμεσο-δημοκρατικές διαδικασίες σημαίνει ότι η κάθε ΓΣ των ΕΛΜΕ εκλέγει τους αντιπροσώπους που συμμετέχουν και μεταφέρουν τις αποφάσεις της στην ΚΑΕ και είναι άμεσα ανακλητοί από την συνέλευση. Η οργάνωση του αγώνα περνά και μέσα από την δουλειά των απεργιακών επιτροπών των ΕΛΜΕ που θα σηκώσουν το βάρος της ενημέρωσης και συζήτησης με τους συναδέλφους, της συγκέντρωσης της οικονομικής ενίσχυσης και το άνοιγμα του αγώνα προς τα έξω. Αυτό σημαίνει μετατροπή των σχολείων σε απεργιακό κέντρο οργάνωσης των αντιστάσεων, επαφές, συσκέψεις και συνελεύσεις με τους μαθητές και γονείς, τους δασκάλους, με άλλους εργαζόμενους και τους φοιτητές.

Γ.Σ.  Γ΄ ΕΛΜΕ ΑΘΗΝΑΣ

Αλεξάνδρα Περιστεράκη

Οι αλλαγές που ζούμε στο πολιτικό γίγνεσθαι της χώρας το τελευταίο διάστημα έχουν θυμώσει πολλούς από μας. Με αντιδράσεις που ποικίλλουν, οι προσπάθειες να στηρίζουμε ως εκπαιδευτική κοινότητα μια αξιοπρεπή παιδεία έχουν μπει στο επίκεντρο πολλών συζητήσεων και δράσεων. Μπροστά στον καταιγισμό αλλαγών σε όλους τους τομείς (εργασιακές σχέσεις, αριθμός μαθητών ανά τμήμα, παιδαγωγικές προσεγγίσεις κλπ.) που εξήγγειλε η Υπουργός αρχές Μαρτίου με το κείμενό της για το «Νέο Σχολείο» , είναι πολύ δύσκολο να αναζητά κανείς λύσεις, μια και εδώ και χρόνια το μόνο που διαθέτουμε στα χέρια μας από τις επαναλαμβανόμενες «μεταρρυθμίσεις» και «καινοτομίες», είναι αποσπάσματα ενός «βιβλίου» που δε μας δίδεται ποτέ ολόκληρο. Τα επίσημα κείμενα συνήθως δε μας λένε τίποτα το ουσιαστικό. Με γενικές διατυπώσεις όπως «οι αλλαγές διευρύνουν τους ορίζοντες κάθε μαθητή και μαθήτριας», «καταργούν τα σύνορα της γνώσης», «διευκολύνουν την επικοινωνία με τον εκπαιδευτικό» κλπ, το μόνο που προτείνεται για να κατανοήσεις πραγματικά τις αλλαγές στην Παιδεία είναι τα ταχύρρυθμα και συχνά πρόχειρα σεμινάρια, οι αλλαγές στο μισθό σου, η ξαφνική απόφαση να συμπληρώνεις ωράριο σε απομακρυσμένο σχολείο κλπ, αποσπασματικές κινήσεις δηλαδή, που βιώνεις με απόγνωση αναρωτώμενος τι συμβαίνει.

Κι όμως, η σχέση της Παιδείας με την Οικονομία δεν είναι μόνο άμεση (περικοπές κλπ.) αλλά δυστυχώς πολύ βαθύτερη και επικίνδυνη. Είτε πρόκειται για τις αλλαγές του «Πρώτα ο μαθητής» είτε για τις «καινοτομίες» που παρουσιάστηκαν πέρυσι από τη «Πολιτική Επιτροπή για την Παιδεία», η «μεταρρυθμιστική διάθεση» δεν είναι ούτε ελληνική επινόηση, ούτε αποτέλεσμα αποκλειστικά και μόνο μελετών και προτάσεων για τη βελτίωση του ελληνικού «απαρχαιωμένου εκπαιδευτικού συστήματος». Πρόκειται για μια σειρά μεταφράσεων και εναρμονίσεων με τους κανόνες κοινής διαχείρισης της Παιδείας στην Ευρώπη. Αυτό εξ’ορισμού δεν είναι αρνητικό: το να έχουμε κοινή αντιμετώπιση σε κοινά προβλήματα υπόσχεται μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα. Το ερώτημα όμως που παραμένει είναι το κατά πόσον οι αλλαγές αυτές όντως επιφέρουν βελτίωση και τι εννοούμε βελτίωση στο εκπαιδευτικό σύστημα.

Το κείμενο που ακολουθεί επικεντρώνεται στο γενικό σχέδιο αλλαγών στην Παιδεία που εφαρμόζεται τμηματικά στη χώρα μας εδώ και 10 χρόνια, ανεξάρτητα από την πολιτική ηγεσία. Όπως θα δούμε, η προσπάθεια αυτή παρουσιάζει μεγάλη συνοχή: διερευνώντας τα κίνητρα της επινόησης της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης δίδονται κάποιες εξηγήσεις ως προς τους σκοπούς της και τη συγγένειά τους με τα αίτια της οικονομικής κρίσης. Ποιοι αποφασίζουν δηλαδή, και με ποιο στόχο! Επειδή οι εφαρμογές αυτές προηγούνται σε άλλες χώρες της Ευρώπης, έχουμε στα χέρια μας ήδη κάποια απτά στοιχεία, τα οποία θεωρώ πολύ σημαντικά, διότι πέρα από κείμενα και ερμηνείες, οι αποδέκτες ενός δημοσίου και δωρεάν εκπαιδευτικού συστήματος είναι κατά πλειοψηφία άνθρωποι σε ηλικία ή/και κατάσταση ανυπεράσπιστη.

Με στόχο να μοιραστώ τις πληροφορίες αυτές (τις δύσκολες μέρες της υπερπληροφόρησης και της παραπληροφόρησης), πέρα από το κυρίως κείμενο που προκύπτει από μια μελέτη μου του ευρωπαϊκού εκπαιδευτικού συστήματος τη διετία που ήμουν στη Γαλλία (2006-2008), παραθέτω σχόλια και πηγές.

Τι ισχύει στην Ευρώπη από το 2000 και μεις εφαρμόζουμε τμηματικά με επαναλαμβανόμενες «μεταρρυθμίσεις και καινοτομίες»: Τι είναι η Κοινή Βάση Γνώσεων και Δεξιοτήτων, πότε εμφανίστηκε στην Ευρώπη, πού και κάτω από ποιες συνθήκες διατυπώθηκε η αναγκαιότητα ανάδειξης και ανάπτυξης ορισμένων δεξιοτήτων, τι ονομάζεται Γνώση και ποιοι είναι οι βασικοί στόχοι στα αρχικά κείμενα καθώς και στις εφαρμογές τους;

Η ευρωπαϊκή Κοινή Βάση Γνώσεων και Δεξιοτήτων :

Ξεκινώντας με την αφετηρία όλων των ευρωπαϊκών μεταρρυθμίσεων τα τελευταία χρόνια, πρέπει να αναφερθούμε στη διαδοχή των κυριότερων αποφάσεων: Η «Κοινή Βάση Γνώσεων και Δεξιοτήτων » έχει υιοθετηθεί από τις πρώτες συναντήσεις της Λισσαβόνας για την Παιδεία (2000) στο σύνολό της από τις χώρες της Ευρωζώνης (πρώτη έκδοση το 2001). Το κείμενο αυτό καθορίζει όλες τις μεταρρυθμίσεις, καινοτομίες, λεξιλόγια που χρησιμοποιούμε (αλήθεια, μίλαγε κανείς για διαπολιτισμικότητα, καινοτόμες δράσεις ή διαθεματικότητα πριν 10 χρόνια;) και αναλυτικά προγράμματα.

Ανταποκρίνεται στην ανάγκη να είναι επίκεντρο του εκπαιδευτικού συστήματος ο μαθητής και να του παρέχεται κατά τη διάρκεια της σχολικής του διαδρομής η δυνατότητα μιας γνωστικής και συναισθηματικής ανάπτυξης με την οποία θα μπορέσει να εισαχθεί στην κοινωνία όσο πιο προετοιμασμένος γίνεται. Ο στόχος είναι ποσοτικός: να εκπαιδευτούν όσο το δυνατόν περισσότεροι (Παιδεία για όλους ή «No child left behind» αν προτιμάτε ) και το περιεχόμενο των σπουδών τους να «ανταποκρίνεται στις ανάγκες της κοινωνίας» (χωρίς ωστόσο αυτές να διευκρινίζονται παρά με τη φράση «με όσα είναι απαραίτητα», κάτι που αφήνει τα περιθώρια για διαμόρφωση αναλυτικών προγραμμάτων «κομμένα και ραμμένα» στα μέτρα των αναγκών της Αγοράς όπως θα δούμε παρακάτω ).

Το 2002 προτάθηκε ένα πλαίσιο για την καταπολέμηση της ανεργίας μέσω απόκτησης δεξιοτήτων. Συνδέθηκε άμεσα η Παιδεία με την αποδοτικότητα και την εύρεση εργασίας.

Στηριζόμενες σε αυτές τις «γενικές γραμμές» που βαθμιαία πήραν την τελική τους μορφή στις Συνόδους Κορυφής των Υπουργών της ΕΕ από το 2000 ως το 2005 , συνέταξαν τις οδηγίες για τη συγγραφή νέων σχολικών βιβλίων οι εθνικές επιτροπές της κάθε χώρας-μέλους.
Με τη συγγραφή αυτών των βιβλίων και τη διεξαγωγή επιμορφωτικών σεμιναρίων καθιερώθηκαν σε μας τους εκπαιδευτικούς η νέα ορολογία της εκπαίδευσης και ταυτόχρονα ένας καινούργιος τρόπος διδασκαλίας: διαθεματικότητα, βιωματική προσέγγιση, έννοιες που αρκετοί από μας εφαρμόζαμε μεν ήδη αλλά εντάχθηκαν τότε στο λεξιλόγιο και στις πρακτικές όλων.

Η ενιαία πολιτική της ΕΕ για την Παιδεία και τον Πολιτισμό και η σύγκλιση των εθνικών προγραμμάτων σπουδών, οι καινούργιες ιδέες για διαπολιτισμικότητα και η πρόσβαση για όλους στη γνώση έγιναν αποδεκτά και αναγκαία μέτρα στο χώρο της ελληνικής δημόσιας και δωρεάν παιδείας, μακριά από τα πρότυπα ενός βαρετού και δυσανάγνωστου σχολείου που παρείχε μια ξεπερασμένη εγκυκλοπαιδική σωρεία γνώσεων. Οι νέες προσεγγίσεις είχαν και έχουν τη δυνατότητα να διαμορφώσουν ένα πεδίο ζωντανής και ανανεωμένης Γνώσης δίνοντας στο μαθητή πρωτίστως την αίσθηση ότι «τον αφορά» και στην πορεία τη δυνατότητα άμεσης αναγνώρισης και συνέχισης των σπουδών του σε όλη την Ευρώπη.

Σύμφωνα με την Κοινή Βάση που ψηφίστηκε το 2005, η Παιδεία χωρίζεται σε πέντε ως επτά τομείς Γνώσεων και Δεξιοτήτων και η Πιστοποίησή τους χωρίζεται σε Επίπεδα .

Οι τομείς είναι :
1/ η εκμάθηση της εθνικής γλώσσας της κάθε χώρας
2/ η εκμάθηση μιας δεύτερης ζωντανής γλώσσας
3/ η εκπαίδευση με στοιχεία μαθηματικών, επιστήμης και τεχνολογιών
4/ η εκμάθηση χρήσης τεχνολογιών και ψηφιακής επικοινωνίας
5/ η διαμόρφωση ανθρωπιστικής κουλτούρας
6/ η ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων και η αγωγή πολίτη
7/ η ανάπτυξη της αυτονομίας και της πρωτοβουλίας

Με την αλλαγή κατεύθυνσης της παιδείας από παροχή γενικής καλλιέργειας σε ανάπτυξη συγκεκριμένων δεξιοτήτων , ο μαθητής λαμβάνει μια μορφή γνώσης που θα του είναι χρήσιμη, είτε άμεσα είτε στο προσεχές μέλλον. Μαθαίνει στρατηγικές μελέτης και αφομοίωσης των γνωστικών αντικειμένων, την επεξεργασία τους και το συνδυασμό τους, προωθώντας έτσι την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης, τις μεταδεξιότητες και την προοπτική συμμετοχής στη δια βίου μάθηση.

Στον τομέα των ανθρωπιστικών σπουδών για παράδειγμα δίδεται έμφαση σε μια κοινή ευρωπαϊκή κουλτούρα. Η γνωριμία με τον πολιτισμό θεωρείται η αποτελεσματικότερη προσέγγιση των λαών, όταν δηλαδή ο μαθητής πληροφορείται για τα φιλοσοφικά, καλλιτεχνικά και επιστημονικά τους επιτεύγματα . «Μαθαίνει έτσι να εκτιμά και να σέβεται τη διαφορετικότητα, να αναγνωρίζει την ιδιαιτερότητα και να αναλύει τα “συστατικά στοιχεία” της σημερινής Ευρώπης».

Έτσι, ίσως η μεγάλη καινοτομία είναι ότι ο μαθητής καλείται να ενημερώνεται με την ιστορία, τη γεωγραφία, την αειφόρο ανάπτυξη, την αγωγή πολίτη, τη φιλοσοφία κ.ά., μαθήματα των οποίων επιμέρους σκοποί είναι η κοινή ανάπτυξη των ευρωπαϊκών χωρών και η μετάδοση ευρωπαϊκής πολιτισμικής κληρονομιάς. Πρέπει να βρει τρόπο να χτίσει διαπολιτισμική κουλτούρα. Τα σημεία αναφοράς που του δίνονται για την «κοινή κληρονομιά» είναι επιλεγμένα μνημεία, έργα και άνθρωποι που «διαμόρφωσαν τη σημερινή Ευρώπη» όπως για παράδειγμα ο Παρθενώνας, ο Μπετόβεν, ο Αϊνστάιν, η Βίβλος, ο Πλάτωνας και ο Καρτέσιος.

Από το 2006 η μεταρρύθμιση εφαρμόζεται στη Γαλλία. Το 2006 και 2007 τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Συμβούλια της χώρας έστειλαν και ξαναέστειλαν συμβουλές, παρατηρήσεις και προτάσεις για βελτίωση. Σε γενικές γραμμές το αρχικό κείμενο αναφέρεται τόσο γενικά στο Σεβασμό των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, στη Κοινωνία της Γνώσης και των Ανταλλαγών κλπ. που είναι αφενός δύσκολο να το αποκλείσει κανείς (έχει πολύ ενδιαφέρουσες και δημιουργικότατες τοποθετήσεις) αλλά είναι αφετέρου εύκολο να διακρίνει ο έμπειρος εκπαιδευτικός ή πολιτικός, το ποιες δυνατότητες δίνονται στους εθνικούς συντάκτες να αποφασίζουν για την τελική διαμόρφωση συγκεκριμένου αυριανού πολίτη μέσα από καθοριστικές εφαρμογές και προγράμματα.

Στη Γαλλία χρόνο με το χρόνο βλέπουν μια παιδεία χωρίς αποτέλεσμα και ένα σχολείο που όλο και περισσότερο απομακρύνει τους μαθητές, τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς (μελέτες υπάρχουν από τη δεκαετία του ’80 για τον κοινωνικό αποκλεισμό, τη σχολική αποτυχία, την πρόωρη εγκατάλειψη, «Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας » κλπ.).

Προσπαθώντας να συνδυάσουν την εργασία με την Παιδεία, την ανεργία και τη σχολική αποχή, τη βία και την αναποτελεσματικότητα των μέχρι τώρα αλλαγών, οι λύσεις που προτείνονται είναι μάλλον «εξυπηρετικές» για την Αγορά: για παράδειγμα, εφαρμόζεται συστηματικά από το 2007 ένα πρόγραμμα για το «Σχολείο και Εργασία», μια πρακτική άσκηση στις Βιοτεχνίες και Βιομηχανίες που βρίσκονται κοντά στα Γυμνάσια και Λύκεια (χωρίς αμοιβή φυσικά γιατί θεωρείται εκπαίδευση) http://europa.eu/documents/comm/white_papers/pdf/com95_590_fr.pdf, «ώστε να έχουν κάτι να κάνουν οι νέοι και να αποφασίσουν τι τους ταιριάζει» .

Για την Ελλάδα και τις μεταρρυθμίσεις που πρόκειται να εφαρμοστούν μπορούμε να ενημερωθούμε από το κείμενο της κοινής ευρωπαϊκής απόφασης το 2008 (στα ελληνικά): http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2008:0425:FIN:…

Η αναγκαιότητα των Αλλαγών. Από ποιούς, γιατί και με ποιό στόχο;

Στα πλαίσια κοινών δράσεων της Ευρώπης και εναρμόνισης των ευρωπαϊκών εκπαιδευτικών δομών , εισάχθηκαν με την απόφαση της Λισσαβόνας το 2005 νέοι όροι στην εκπαίδευση όπως κατάρτιση, δεξιότητες, αποδοτικότητα, επένδυση στη γνώση κλπ., όροι δανειζόμενοι από τον ως τότε για τους εκπαιδευτικούς άγνωστο κόσμο των οικονομικών συνδιαλλαγών και που ξάφνιασαν αρχικά την εκπαιδευτική κοινότητα, προκαλώντας αντιδράσεις από αρκετούς ενώ άφηνε πολλά ερωτηματικά στους υπολοίπους. Οι στόχοι αυτής της μεταρρύθμισης είναι μεταξύ άλλων η σύνδεση του περιεχόμενου του σχολείου με την προσφορά εργασίας, η κινητικότητα των ευρωπαίων πολιτών, η εδραίωση της δια βίου μάθησης, η κατάρτιση σε νέα επαγγέλματα με έμφαση στη χρήση νέων τεχνολογιών.

Για τους λόγους υιοθέτησης κοινής εκπαιδευτικής πολιτικής στην Ευρώπη μπορούμε να αναφερθούμε στη βούληση για μια κοινή πορεία σε έναν πολύ μικρό γεωγραφικό χώρο με έντονες διαφορές αλλά και κοινά πολιτισμικά στοιχεία.. Για τη συγκεκριμένη απόφαση όμως, πέρα από τη χάραξη νέων πολιτικών και κοινωνικών κατευθύνσεων, πρόκειται για ισχυρή απάντηση στις αμερικάνικες μελέτες που οδήγησαν σε μεταρρύθμιση κείνη την περίοδο (1999-2001) τις ανταγωνιστικές στον υπόλοιπο πλανήτη (και πλέον δύσκολα ανταγωνίσιμες) Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες διαπιστώνεται η ανεπάρκεια της Παιδείας εδώ και δεκαετίες, με πρωτοπόρους ερευνητές να έχουν εντοπίσει μερικούς λόγους αλλά και να έχουν προτείνει λύσεις. Το θέμα του «αυριανού πολίτη» όμως έχει τουλάχιστον δυο όψεις. Η μια αφορά την ποιότητα της παροχής παιδείας και το κατά πόσον μπορεί ένα εκπαιδευτικό σύστημα να προωθεί και να στηρίξει την ανάπτυξη της αυτόνομης σκέψης, πρωτοβουλίας, της συγκριτικής και συνδυαστικής διαδρομής των όσων μαθαίνονται και την άνεση εφαρμογών μέσα από το διάλογο, ενώ η άλλη όψη, διαπιστώνοντας ανεπάρκεια και αναποτελεσματικότητα σε καθημερινές δεξιότητες των νέων που εισάγονται στην αγορά εργασίας, προωθεί την εκμάθηση άμεσα χρήσιμων Γνώσεων και Δεξιοτήτων με στόχο να επαναφέρει την επόμενη γενιά σε «διαχειρίσιμα» επίπεδα (οι νέοι σήμερα θεωρούνται στην παραγωγική διαδικασία λιγότερα αποτελεσματικοί -άρα ανταγωνιστικοί- από τους γονείς τους).

Το 1995-1999 στις Ηνωμένες Πολιτείες έγιναν πολλές συναντήσεις της Πολιτείας με τους υπεύθυνους κυρίως της Βαριάς Βιομηχανίας. Το μεγαλύτερο πρόβλημα της μη-απόδοσης των νέων εργατών και υπαλλήλων αντιμετωπίστηκε με «κοινή προσπάθεια χάραξης Νέας Παιδείας» . Έτσι, η General Motors για παράδειγμα παρουσίασε μελέτες και προτάσεις για τις απαραίτητες δεξιότητες που πρέπει να βελτιωθούν στους νέους.

Με ένα κείμενο «Ανάλυσης Δεδομένων της Παιδείας και Προτάσεων», Αμερικάνικες Πολιτείες, Βιομηχανίες, μεγάλες Εταιρίες και Πανεπιστήμια συμφώνησαν και η αρχή των μεταρρυθμίσεων σε παγκόσμιο επίπεδο επιτεύχθηκε: http://wdr.doleta.gov/opr/FULLTEXT/1999_35.pdf. Ψηφίστηκαν μεταρρυθμίσεις, εφαρμόστηκαν αλλαγές. Σήμερα, ένα από τα αποτελέσματα αυτής της μεταρρύθμισης είναι για παράδειγμα η ανάληψη εκπαιδευτικού προγράμματος για το περιβάλλον από την General Motors: http://www.gm.com/experience/education/teachers/energy_highway.jsp
Τα προγράμματα αξιοποίησης δεξιοτήτων εμφανίστηκαν σχεδόν ταυτόχρονα στην Αυστραλία όπου «αναπτύσσονται ραγδαία οι χειρονακτικές δυνατότητες των μαθητών» (μειώνονται οι ώρες θεωρητικών μαθημάτων) σε περιοχές όπου. «Κατά τύχη» ζουν σε μεγάλο ποσοστό Αβορίγινες:
http://www.det.nt.gov.au/__data/assets/pdf_file/0018/9450/EnterpriseEduc…

Όσο κι αν συμφωνεί κανείς με το ότι η Παιδεία οφείλει να αλλάξει και να προσαρμοστεί στις νέες απαιτήσεις της κοινωνίας και της εργασίας, υπάρχει τεράστια διαφορά ανάμεσα στην προετοιμασία των μαθητών για μια μορφή ανταγωνισμού που δε γνώριζαν οι προηγούμενες γενιές με την παραίτηση από οτιδήποτε μοιάζει με διαπαιδαγώγηση, ρίχνοντας το βάρος της εκπαίδευσης στην εκμάθηση χρηστικών γνώσεων και δεξιοτήτων.

Στην «Ευρώπη της Ανταγωνιστικότητας και της Κινητικότητας», το ερώτημα είναι: τώρα τι κάνουμε;

Μερικές μελέτες που αποτυπώνουν τα πρώτα αποτελέσματα των μεταρρυθμίσεων

Στη Γαλλία, σύμφωνα με μελέτες του Εθνικού Ινστιτούτου Στατιστικών και Οικονομικών Σπουδών ούτε η ενδοσχολική βία μειώθηκε ούτε η σχολική αποχή. Μάλιστα, έχουν τόσο μεγάλο πρόβλημα σχολικής αποχής/αποτυχίας που έχουν καθιερώσει κατά τη διάρκεια της υποχρεωτικής για όλους τους Γάλλους πολίτες «Εθνικής Μέρας Στρατιωτικής Ενημέρωσης », να διεξάγεται μια σειρά εξετάσεων ώστε να μετρηθεί ο πιθανός αναλφαβητισμός και να οδηγούνται οι ασθενέστεροι του σχολικού συστήματος ξανά σε τάξη.

Οι επίσημες αξιολογήσεις: http://ec.europa.eu/education/policies/2010/natreport/befr_fr.pdf ομολογούν ένα βαθμό αποτυχίας αλλά παρά τις «στρατιές» Γάλλων κοινωνιολόγων να κρούουν το κώδωνα του κινδύνου από την εποχή του Pierre Bourdieu (1970-) και να έχουν αναλύσει, επισημάνει, προτείνει και συζητήσει λύσεις, είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι καμία ως τώρα αλλαγή δεν έχει εξαλείψει τον αναλφαβητισμό και καμία μεταρρύθμιση δεν έχει καταφέρει να φέρει κοντά τις πιο ευάλωτες ομάδες πληθυσμού, οι οποίες εξακολουθούν και σήμερα να βρίσκονται στο περιθώριο μιας Παιδείας που χωράει όλο και λιγότερους (ένα από τα άλλα προβλήματα για παράδειγμα είναι η απουσία πλαισίου για τους «χαρισματικούς μαθητές»).

Με γνώση αυτών των καταστάσεων σε όλη την Ευρώπη, αναρωτιέται κανείς για ποιο λόγο επιμένει η Ελληνική Πολιτεία να εμπιστεύεται διαδρομές χωρίς αποτέλεσμα και να προαναγγείλει σαν «μεταρρυθμιστικό μέτρο» τους «νέους» τρόπους λειτουργίας σχολείων ή τη δημιουργία ψηφιακών τάξεων.

Και μετά:

Και μετά.. ξυπνάμε από το λήθαργο της προηγούμενης δεκαετίας που επέτρεψε στην κάθε κυβέρνηση να αλλάζει την Παιδεία όχι με κριτήρια κοινωνικής ευημερίας αλλά με κριτήρια ιστορικά προερχόμενα από την ανάγκη ανταγωνιστικότητας των Αγορών. Εμείς τα «δεχτήκαμε» επειδή πράγματι η Παιδεία χρειάζεται αλλαγές…αλλά μια δεύτερη ανάγνωση των «καινοτομιών» που προτείνονται δίνει διαφορετική ερμηνεία:
Τα πιο πρόσφατα κείμενα (2008 – 2010) μας οδηγούν στη Δια Βίου Κατάρτιση, στο κυνήγι των πιστοποιήσεων Δεξιοτήτων και Ικανοτήτων, στο να αποδεικνύουμε δια βίου την ικανότητά μας να κατέχουμε την όποια εργασιακή θέση: http://ec.europa.eu/education/lifelong-learning-policy/doc1120_en.htm

Κι επειδή ο δικός μου μισθός δείχνει τελευταία να εξαρτάται από την αξιολόγηση των Διεθνών Οίκων Αξιολόγησης που ούτε τους ξέρω ούτε τους ψήφισα, αναρωτιέμαι αν η ποιότητα της εργασίας μου μπορεί να πάψει να εξαρτάται από «αόρατες δυνάμεις» καθόλου μεταφυσικές αλλά καθ’όλα καθοριστικές ως τώρα; Οι «απαιτήσεις της Αγοράς», η διαστρέβλωση της «Δια Βίου Μάθησης» που από ζωντανό θεσμικό πλαίσιο μπορεί να γίνει άγχος πιστοποίησης για εύρεση εργασίας, η «Διαπολιτισμικότητα» που τόσο εύστοχα προωθεί την ανταλλαγή και την κατανόηση αλλά μας αφήνει αδιάφορους όταν στο ίδιο καλάθι «ενημέρωσης» βρίσκονται ο Θερβάντες και η Αφροδίτη της Μήλου .. τόσα και τόσα, μας προκαλούν σε αμφισβήτηση των αρχικών κειμένων και προθέσεων της Ενωμένης Ευρώπης. Το δύστυχο είναι ότι ο Γάλλος φωνάζει τα ίδια στη Γαλλία και ο Γερμανός παραπλανιέται από τα δικά του ΜΜΕ ώστε να νομίζει ότι ο «τεμπέλης Έλληνας» φταίει για την οικονομική κρίση. Οι πολιτικές κατάφεραν να είναι – στο βαθμό που είναι – «Κοινές», ενώ οι πολίτες που υποφέρουμε από αυτές νομίζουμε πως είμαστε μόνοι. Μήπως δεν είναι έτσι;

Η Παιδεία ακολουθεί εδώ και καιρό τη ροή της αμυντικής στάσης μπροστά στις «απαιτήσεις της αγοράς». Είδαμε πόσο απαιτητική είναι. Πόσο απρόσωπο πρόσωπο έχει αυτή η Αγορά που στ’ όνομά της λαμβάνονται αποφάσεις χωρίς να μπορούμε – εμείς οι «απλοί πολίτες» – να αποδώσουμε ευθύνες αφού υπάρχει αλλά δεν προσδιορίζεται, αφού όσοι μας εκπροσωπούν σε δημοκρατικά πολιτεύματα μας λένε απλά «συγνώμη, η Αγορά φταίει ». Είδαμε.. ή πήραμε μόνο μια πρώτη γεύση:

Όλα δείχνουν να γέρνουν υπέρ μιας άβουλης και ενοχικής κοινωνίας, που με φόβο να χάσει τα ψίχουλα που ολοένα λιγοστεύουν, ξεχνά να διεκδικεί. Οικονομία και Παιδεία πάνε όμως μαζί. Όχι μόνο με την περικοπή κονδυλίων αλλά κυρίως με τη διαμόρφωση του αυριανού πολιτικού και κοινωνικού χάρτη των χωρών μας. Αφού ενώθηκαν οι αγορές, ενώθηκαν τα κράτη, με κοινό νόμισμα και κοινή Παιδεία.. ας κινηθούμε μαζί στο «κοινό μας πρόβλημα»: θέλουμε να προσαρμόσουμε την Παιδεία στην Αγορά ή να προσαρμόσουμε μέρα με τη μέρα την Αγορά, όσοι πιστεύουμε ακόμα ότι η Παιδεία δεν πρέπει να γίνει το καλούπι της επόμενης γενιάς και το τσεκούρι των ονείρων της ;

Το «πώς» είναι ένα κοινό πρόβλημα που μόνο μια κοινή λύση μπορεί να δοθεί. Η Παιδεία δε σχετίζεται με την Οικονομία για οικονομικούς λόγους. Σχετίζεται με τη διάρθρωση του οικονομικού συστήματος. Σχετίζεται με την θεώρηση του ανθρώπου με δείκτες ποσοτικούς αντί ποιοτικούς. Κι αν βλέπουμε τώρα την οικονομία σε κρίση, αυτά που μας ετοιμάζει η «κοινωνία της καινοτομίας» θα είναι ακόμη πιο δύσκολα ν’αντιμετωπιστούν αν δε βρούμε αντι-προτάσεις και αντι-στάσεις.

telegraph.co.uk

Εισαγωγή

Η κρατική καταστολή αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της συνολικής κρατικής λειτουργίας.Θα επιχειρίσουμε την διερεύνηση των παραμέτρων που καθορίζουν και επιβάλλουν την όξυνση της κρατικής καταστολής και την ποινικοποίηση των πολιτικών και κοινωνικών εναντιώσεων στην εξουσία. Το θέμα προσφέρεται για υπεραπλουστευτικές ερμηνείες* που αν και καταγγέλλουν την εγγενή αυθαιρεσία ή και τη «φύση» του κράτους, ωστόσο, στηρίζουν την ίδια την εσωτερική λογική και φιλοσοφία της καπιταλιστικής εξουσίας.

Οι ταξικές διαφορές και αντιπαραθέσεις, οι κοινωνικοί και πολιτικοί συσχετισμοί ανάμεσα στο κεφάλαιο και την εργασία, οι διακυμάνσεις της συγκυρίας της πολιτικής και κοινωνικής ταξικής πάλης θέτονται στο περιθώριο του γνωστικού ορίζοντα. Οι αιτιακές σχέσεις μεταξύ των πολιτικών-κοινωνικών συσχετισμών δυνάμεων και του θεσμικού-ποινικού πλαισίου αντιστρέφονται (το αίτιο εκλαμβάνεται ως αιτιατό), συσκοτίζοντας, με αυτό τον τρόπο, το κοινωνικό τοπίο και τις δυνατότητες ανάλυσης-αναγνώρισής του. Το Δίκαιο αποπολιτικοποιείται και αποϊδεολογικοποιείται. Το καπιταλιστικό κράτος-κλειστό σύμπαν, εν τέλει, καταφέρνει να παράξει-ορίσει τα Υποκείμενά του ως Υποκείμενα τα οποία αυτοαναγνωρίζονται, αποκλειστικά και μόνο, εντός των ορίων που το ίδιο θέτει. Ο ιδεολογικός αφοπλισμός, η συντριβή του κοινωνικού κινήματος είναι τα παρεπόμενα…,ωστόσο, σε ακατάπαυστη διακύβευση!

*Πρόκειται από τη μια, για τις ερμηνείες-θεωρήσεις σχετικά με τη σύγκρουση αυταρχικού κράτους και πολίτη, όπου το διαρκώς αυταρχικοποιούμενο ή και φασιστικοποιούμενο κράτος  ερωτοτροπεί με την οργουελική προφητεία του «Μεγάλου Αδελφού». Ενώ από την άλλη, για τις ερμηνείες-θεωρήσεις εκείνες που αντιλαμβάνονται τον κρατικό αυταρχισμό ως παράγωγο ή συνώνυμο της κυβερνητικής παντοδυναμίας,  που διατείνονται πως πίσω από την όξυνση της κρατικής καταστολής κρύβεται η έλλειψη «πλουραλισμού» ή έστω «ανταγωνισμού» ανάμεσα στους πόλους άσκησης της εξουσίας(Κυβέρνηση, Δικαιοσύνη, κλπ.).

Α. Η σύγκρουση του αυταρχικού κράτους με τον πολίτη.

Η αντίληψη ότι το σύγχρονο αστικό κράτος, εν γένει, παίρνει διαρκώς αυταρχικότερες

μορφές και κατατείνει έτσι, ή έστω έχει ως ορατή στρατηγική του, τον ολοκληρωτικό

έλεγχο όχι μόνο των ριζοσπαστικών κοινωνικών και πολιτικών πρακτικών, αλλά της

καθημερινής ζωής, αποτελεί απόπειρα να περιγραφεί το φαινόμενο της καταστολής στο πλαίσιο της σύγχρονης καπιταλιστικής εξουσίας. Καθώς υιοθετεί τα θεμελιώδη σχήματα της

κυρίαρχης αστικής νομικής ιδεολογίας, η αντίληψη αυτή δρα, μεσοπρόθεσμα, νομιμοποιητικά

για την καπιταλιστική εξουσία.

Δεδομένου του κύρους που κατέχει η ιδεολογία του παντοδύναμου αυταρχικού κράτους Λεβιάθαν, κρίνουμε ότι χρειάζεται να διατυπώσουμε κάπως αναλυτικότερα τα σημεία της κριτικής μας.

1. Η καπιταλιστική πολιτική εξουσία δεν στηρίζεται αποκλειστικά στην καταστολή. Στηρίζεται εξίσου στην ιδεολογική κυριαρχία του αστισμού και στη συναίνεση των εκμεταλλευόμενων τάξεων προς τις καπιταλιστικές σχέσεις εξουσίας. Η ιστορική εξέλιξη των καπιταλιστικών κρατών της Ευρώπης δείχνει ότι η αναδιοργάνωση και σταθεροποίηση των βασικών ιδεολογικών μηχανισμών του αστικού κράτους (σχολείο, οικογένεια, μέσα μαζικής ενημέρωσης) κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου και αμέσως μετά τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο είχε σαν αποτέλεσμα την αναδιοργάνωση της καταστολής, στη

βάση τής κατ’ αρχήν σταθεροποίησης των «ανθρώπινων δικαιωμάτων» και «ελευθεριών». Αν

τον 19ο αιώνα μια δυναμική εργατική διαδήλωση για αύξηση του μισθού, ή για καθιέρωση του δώρου,

αποτελούσε λόγο για την παρέμβαση τμημάτων στρατού, που πυροβολούσαν στο ψαχνό, το θεσμικό πλαίσιο των καπιταλιστικών κρατών μετά τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο αντιμετώπισε το εργατικό, λαϊκό και κοινωνικό κίνημα ως ένα κατ’ αρχήν ενσωματώσιμο «κοινωνικό εταίρο» στο πλαίσιο της «φιλελεύθερης δημοκρατίας». Ο μεταπολεμικός «καπιταλισμός της σχετικής υπεραξίας» σταθεροποιεί τις κοινωνικές σχέσεις εξουσίας μέσα από μια ισόρροπη χρήση τόσο των λειτουργιών της κοινωνικής συναίνεσης και ιδεολογικής υπαγωγής όσο και των λειτουργιών της έννομης καταστολής.

Στο εσωτερικό του «καπιταλισμού της σχετικής υπεραξίας» του σύγχρονου δηλαδή καπιταλισμού, εγγράφεται πάντα και κατά κύριο λόγο σε φάσεις οικονομικής ανόδου και σταθεροποίησης η δυνατότητα μιας σοσιαλδημοκρατικού τύπου διακυβέρνησης (μιας διακυβέρνησης, δηλαδή, που βασικός άξονάς της είναι η κοινωνική εξειρήνευση με «όπλο» την ικανοποίηση ορισμένων – μη ανατρεπτικών – εργατικών και λαϊκών διεκδικήσεων). Μια τέτοια διακυβέρνηση χαρακτηρίζεται τις πιο πολλές φορές από μια προσπάθεια να αμβλυνθεί η κρατική καταστολή, προς όφελος της κοινωνικής συναίνεσης, για το λόγο αυτό, λοιπόν, η «προφητεία» της διαρκώς εντεινόμενης κρατικής καταστολής μετατρέπεται σε απολογητισμό υπέρ του συστήματος.

{Δρα, μεσοπρόθεσμα, νομιμοποιητικά για την καπιταλιστική εξουσία,αφού επιτρέπει στη σοσιαλδημοκρατία να ισχυρίστεί ότι η κοινωνική εξειρήνευση – δηλαδή η άμβλυνση, της κρατικής καταστολής – αποτελεί «διαδικασία κοινωνικού μετασχηματισμού».

Με άλλα λόγια, αν θεωρηθεί η επίταση της κρατικής καταστολής ως «αποδεικτικό στοιχείο»  του βαθέματος-διεύρυνσης των «ανισοτήτων» εντός του κοινωνικού σώματος, τότε η μείωση της έντασής της  αποτελεί διαδικασία, ή έστω βάσιμο δείκτη, αναίρεσης των «ανισοτήτων» και σοσιαλιστικού μετασχηματισμού.}

2. Το ιδεολόγημα του διαρκώς συνθλιβόμενου από το βάρος της κρατικής αυθαιρεσίας και καταστολής πολίτη αποτελεί όμως και για ένα επιπρόσθετο λόγο, απολογητισμό υπέρ του καπιταλιστικού συστήματος: υπερασπίζεται άνευ όρων το σκληρό πυρήνα της κυρίαρχης αστικής ιδεολογίας του Δικαίου. Την αντίληψη ότι το κοινωνικό σώμα συναπαρτίζεται από το σύνολο των «ατόμων – πολιτών», ότι η κοινωνία είναι «κοινωνία – πολιτών» ότι συνεπώς οι ατομικές βουλήσεις, η ατομική αξίωση για «ελευθερία», κι όχι η ταξική διαίρεση της κοινωνίας (δηλαδή η πάλη των τάξεων)

καθορίζουν την κοινωνική εξέλιξη.

Αν όμως το ιδεολόγημα του πολίτη (που το κράτος του στερεί την «ελευθερία» του), εντάσσεται εξ ολοκλήρου στο εσωτερικό της αστικής – ιδεαλιστικής φαντασίωσης για την κοινωνία, αυτό δεν σημαίνει ότι απλώς λειτουργεί σαν μια ιδέα που δυσχεραίνει την κατανόηση των κοινωνικών διαδικασιών. Ταυτόχρονα λειτουργεί άμεσα σταθεροποιητικά για την αστική εξουσία, ακριβώς γιατί προϋπόθεση της σταθερότητας αυτής της εξουσίας είναι το να βιώνει ολόκληρη η κοινωνία τις ταξικές διαφορές και αντιπαραθέσεις ως ιστορίες ατόμων, ως παράγωγα των ατομικών βουλήσεων, ατομικών προνομίων, ατομικών παρανομιών, ατομικών αυθαιρεσιών, έστω, ακόμη, ως «αδικίες» ενάντια σε άτομα, ως αδικίες ενάντια στην «ελευθερία» κάποιων ατόμων.

Μέσα στο γενικό ιδεολογικό πλαίσιο, λοιπόν, περί του «φύσει» ελεύθερου πολίτη που το κράτος επιχειρεί να σκλαβώσει, μπορούν ν’ αναπτυχθούν διαφορετικές πολιτικές επιχειρηματολογίες:

Η παραδοσιακή προοδευτική αστική οπτική θα αναγνωρίσει στο «Νόμο», στην έννομη τάξη, την ορθολογική έκφραση της ελευθερίας. Και θα ισχυριστεί έτσι ότι το σύγχρονο κράτος κυριαρχείται από μια κοινοβουλευτικά ανεξέλεγκτη νομενκλατούρα «ειδικών», η οποία καταφέρνει μέσα από αδιαφανείς μηχανισμούς και διαδικασίες να αγνοεί ή και να παραβιάζει το «Νόμο».

Η ριζοσπαστική αστική οπτική θα ταυτίσει, αντίθετα, την έννομη τάξη με το κράτος, θα θεωρήσει έτσι το «Νόμο» ως τον αντίποδα της «φυσικής» ανθρώπινης ελευθερίας, την οποία θα αναζητήσει στις«αυθόρμητες σχέσεις», στις μη θεσμοθετημένες «κοινότητες», στην «κοινωνία των πολιτών».

Και οι δύο αυτές εκδοχές μπορούν, αναμφίβολα, να δώσουν με συνέπεια τη μάχη ενάντια στην κρατική πολιτική, κάθε φορά που η πολιτική αυτή καταφεύγει σε μέτρα και μεθόδους ανοιχτά κατασταλτικής διαχείρισης. Σε καμιά περίπτωση όμως δεν θα μπορέσουν να απεγκλωβιστούν από την ηγεμονία της σοσιαλδημοκρατικής στρατηγικής: Ότι το κράτος πρέπει να μεταρρυθμιστεί ώστε να πριμοδοτηθούν οι ανοικτές και «διαφανείς» διαδικασίες που οδηγούν στη δημοκρατία και ελευθερία. Ότι πρέπει να διασφαλιστεί η γνήσια «συμμετοχή του πολίτη», που σύμφωνα με την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας «θα πάρει όλα τα ζητήματα στα χέρια του». Ότι πρέπει, τέλος, να διασφαλιστεί η περιστολή του κράτους κι η υπαγωγή του στις προτεραιότητες και τις ανάγκες της «κοινωνίας των πολιτών».

Β. Ο κρατικός αυταρχισμός ως παράγωγο της κυβερνητικής παντοδυναμίας.

Πρόκειται για μια τυπική περίπτωση θεσμοκρατικής προβληματικής: Ο πολιτικός και κοινωνικός συσχετισμός των δυνάμεων συλλαμβάνεται ως παράγωγο των αμοιβαίων σχέσεων ανάμεσα στους κρατικούς θεσμούς. Μ’ άλλα λόγια, οι αιτιακές σχέσεις ανάμεσα στις κοινωνικές διαδικασίες αντιστρέφονται, η προτεραιότητα των πολιτικών και κοινωνικών – ταξικών αντιπαραθέσεων αναιρείται, ο παράγοντας κοινωνικό κίνημα των εκμεταλλευόμενων τάξεων και  τα πολιτικά

αποτελέσματα αυτού του κινήματος διαγράφεται.

Ωστόσο, αυτό που ισχύει είναι ότι η αντιφατικότητα ή η απορρόφηση των άλλων πόλων εξουσίας από την κυβερνητική πολιτική, καθορίζεται και ερμηνεύεται με βάση την ιστορική εξέλιξη των κοινωνικών και πολιτικών αντιπαραθέσεων και συσχετισμών των ταξικών δυνάμεων. Οι πόλοι και τα κέντρα άσκησης της εξουσίας αποτελούν στοιχεία ενός ενιαίου μηχανισμού, του κατασταλτικού μηχανισμού του αστικού κράτους, παρά την πιθανή μεταξύ τους αντιφατικότητα,  και αποτελούν την ενιαία, κύρια όψη της εξουσίας. Δεν είναι η εσωτερική αντιφατικότητα αυτής της εξουσίας που κατά κύριο λόγο καθορίζει τα όρια δράσης της απέναντι στις κυριαρχούμενες τάξεις. Είναι, αντίθετα, ο πολιτικός και κοινωνικός συσχετισμός των δυνάμεων που καθορίζει αυτά τα όρια.

Ο κοινωνικός και πολιτικός συσχετισμός των δυνάμεων καθορίζει όχι μόνο προς ποια κατεύθυνση θα μετασχηματιστεί ή θα αποκρυσταλλωθεί το θεσμικό και νομικό πλαίσιο άσκησης της εξουσίας αλλά, και το κυριότερο, πώς θα «ερμηνευτεί», και πώς θα «εφαρμοστεί» αυτό το πλαίσιο, πώς θα ασκηθεί η εξουσία στο εσωτερικό του. Η κυβέρνηση είναι δέσμια των ταξικών και πολιτικών συσχετισμών που καλείται να διαχειριστεί.

Ας δώσουμε ένα παράδειγμα: Η περίοδος του μετεμφυλιοπολεμικού «κράτους των εθνικοφρόνων» (1946-1974) και αν εξαιρέσουμε την περίοδο της χούντας – χαρακτηρίζεται από μια κατ’ επανάληψη οξυνόμενη αντιφατικότητα και διαφοροποίηση τριών πόλων άσκησης της εξουσίας στο εσωτερικό του κατασταλτικού μηχανισμού του κράτους: της κυβέρνησης, του παλατιού και του στρατού. Εντούτοις, αυτό δεν ωφέλησε από μόνο του το λαϊκό κίνημα κι ούτε περιόρισε την ωμή αντικομμουνιστική βία και τρομοκρατία. Μόνο η παρέμβαση του λαϊκού κινήματος, η τροποποίηση των συσχετισμών δύναμης, έθεσε σε αμφισβήτηση, στη δεκαετία του ’60, τις δομές του «κράτους των εθνικοφρόνων» και οδήγησε μέσα από την πολιτική κρίση, τη δικτατορία και την κατάρρευσή της, στο «κράτος δικαίου» της μεταπολίτευσης.

Γ. Έννομη τάξη και παραβατικότητα.

Το Δίκαιο και η εξ αυτού προκύπτουσα τάξη πραγμάτων, η έννομη τάξη, αναγορεύεται στα πλαίσια της καπιταλιστικής κυριαρχίας ως η κατ’ εξοχήν «φυσική» κοινωνική κατάσταση, ως το «αιώνιο» πλαίσιο που τοποθετείται υπεράνω της πολιτικής, υπεράνω της οικονομίας, υπεράνω της ιδεολογίας, για να καθορίσει ακριβώς τα πλαίσια και τα όρια λειτουργίας της πολιτικής, της οικονομίας και της ιδεολογίας, αντίστοιχα. Με την έννοια αυτή η δικαιϊκή έννομη τάξη κατοχυρώνει τη στρατηγική οργάνωση του γενικού κεφαλαιοκρατικού συμφέροντος.

Η οργάνωση της καπιταλιστικής πολιτικής εξουσίας και συνακόλουθα της συνολικής ταξικής κυριαρχίας του κεφαλαίου με βάση το Δίκαιο και τους δικαιϊκούς κανόνες έχει ως αναγκαία συνέπεια το να προσλαμβάνει πάντοτε η κρατική καταστολή το χαρακτήρα της «αντιμετώπισης της ποινικής παραβατικότητας». Η έννομη τάξη που οργανώνεται από το Δίκαιο δεν αφήνει περιθώρια να διαμορφωθεί μια πολιτική ή οικονομική ή ιδεολογική «παραβατικότητα»(Δεν επιτρέπει τη «νομιμοποίηση» μιάς άλλης πολιτικής, οικονομίας, ιδεολογίας). Η παράβαση του Δικαίου και του Νόμου προσλαμβάνει εξ ορισμού το χαρακτήρα του ποινικού αδικήματος, ενός αδικήματος που δεν έχει άλλο κοινωνικό πρόσημο πέρα από το ότι διαπράττεται στο επίπεδο (εντός του «κλειστού σύμπαντος») του Δικαίου και του ποινικού νόμου και ως τέτοιο να καταστέλλεται.

Η ανοιχτή πολιτική καταστολή δεν μπορεί έτσι να αναφέρεται παρά σε καθεστώτα και

νομοθεσίες έκτακτης ανάγκης. Αντίθετα, η καταστολή στα πλαίσια της έννομης τάξης του

«κράτους δικαίου» έχει αποκλειστικά ποινικό δηλαδή «μη πολιτικό» χαρακτήρα.

Είναι λοιπόν λανθασμένος ο ισχυρισμός ότι η ποινικοποίηση των πολιτικών συγκρούσεων αποτελεί ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του σύγχρονου «αυταρχικού» αστικού κράτους. Η ποινικοποίηση αποτελεί τον ειδικά καπιταλιστικό γενικό τρόπο καταστολής ήδη από την πρώτη στιγμή της γέννησης της καπιταλιστικής εξουσίας. Πρόκειται για τον ειδικά καπιταλιστικό

(δηλ. ιστορικά μοναδικό) τρόπο άσκησης της αποτρεπτικής λειτουργίας της εξουσίας.

Επειδή μάλιστα πρόκειται για τον ενιαίο γενικό τύπο καταστολής, το εύρος του δεν

αφορά μόνο το, υπό στενή έννοια, «κοινωνικό» (κατοχύρωση του δικαιώματος ζωής, ιδιοκτησίας κλπ.) ή «πολιτικό», αλλά το σύνολο των πρακτικών στα πλαίσια της καπιταλιστικής κοινωνίας.

Ένα  παράδειγμα: όταν η χαμηλή οργάνωση του πιστωτικού συστήματος και των κεφαλαιακών σχέσεων δεν απαιτούσε τη κρατική ρύθμιση του ύψους των επιτοκίων, δεν υπήρχε το ποινικό αδίκημα της τοκογλυφίας. Ολόκληρη αυτή την ιστορική περίοδο (που, αδρομερώς, ανήκει στο λεγόμενο «ανταγωνιστικό καπιταλισμό») η κατηγορία για «τοκογλυφία» δεν μπορούσε να προσλάβει παρά μόνο μια ηθική υπόσταση. Στην εποχή αντίθετα του «καπιταλισμού της σχετικής υπεραξίας» ο «ανεξάρτητος τραπεζίτης» που δουλεύει με ψηλότερο επιτόκιο από το νόμιμο παύει να είναι ένας καπιταλιστής που επιδιώκει (έστω με τρόπο οικονομικά «αθέμιτο») να αυξήσει το κέρδος του. Επειδή δεν σεβάστηκε την έννομη τάξη, την τάξη που αντιστοιχεί στο γενικό κεφαλαιοκρατικό

συμφέρον, είναι απλώς ένας «ποινικός», ένας απατεώνας – τοκογλύφος.

Το κεντρικό ζήτημα δεν είναι η «ποινικοποίηση» της πολιτικής, αλλά η «αποπολιτικοποίηση», και «αποϊδεολογικοποίηση» του ποινικού δικαίου(η «αποπολιτικοποίηση» της Ποινής).

Στα δομικά χαρακτηριστικά του Δικαίου και στη μορφή της Ποινής αποτυπώνεται η μήτρα των κεφαλαιοκρατικών σχέσεων εξουσίας, η αξιακή μορφή: Η ανταλλαγή, ως ανταλλαγή ισοδυνάμων, αποτελεί το βαθύ θεμέλιο της Δικαιοσύνης τόσο με τη νομική όσο και με την ηθική της έννοια.

Η στέρηση της ελευθερίας για ορισμένο διάστημα που αποφασίζει το δικαστήριο είναι η χαρακτηριστική μορφή με την οποία το σύγχρονο Ποινικό Δίκαιο (δηλ. το αστικό-καπιταλιστικό Δίκαιο), υλοποιεί την αρχή της ισότιμης αποζημίωσης. Η μορφή συνδέεται, ασυνείδητα, με την παράσταση του αφηρημένου ανθρώπου και της αφηρημένης εργασίας που μετριέται με το χρόνο. Για να προωθηθεί η ιδέα της δυνατότητας αποζημίωσης του εγκλήματος με ένα ανάλογο ποσό ελευθερίας, χρειάστηκε όλες οι συγκεκριμένες μορφές του κοινωνικού πλούτου να αναχθούν στην απλούστερη και πιο αφηρημένη μορφή, στην ανθρώπινη εργασία που μετριέται με το χρόνο.

Ο τόπος λειτουργίας του Δικαίου, ο χώρος δράσης των Υποκειμένων Δικαίου είναι η καπιταλιστική πολιτική εξουσία, το αστικό κράτος (ως «κράτος δικαίου», ως το «δημόσιο συμφέρον»), η ίδια η κεφαλαιοκρατική κοινωνία.

Ωστόσο, αν και η καπιταλιστική καταστολή δεν είναι παρά η «αντιμετώπιση της ποινικής παραβατικότητας». Αν και σ’ αυτή την «παραβατικότητα» εντάσσεται αναγκαστικά –

πέρα από την περίπτωση του μεμονωμένου ‘κακοποιού’ – η κοινωνική δράση και τα κινήματα

που προσκρούουν στα όρια της νομιμότητας τα οποία ορίζει το αστικό κράτος. Αν, επιπλέον,

η αντιμετώπιση της «παραβατικότητας» δεν μπορεί να περιορίζεται στην άμεση αστυνομική

βία και μόνο, αλλά πρέπει αναγκαστικά να στηριχθεί στη δυνατότητα και στην πραγματικότητα της Δίκης και της επιβολής Ποινής. Αν, τέλος, η Ποινή αντικατοπτρίζει την «απαίτηση του νόμου» που με τη σειρά του καθορίζει τον «κοινωνικά ισοδύναμο» με το «αδίκημα» χρόνο στέρησης της ελευθερίας.

Εντούτοις, όλα αυτά δε σημαίνουν ότι έχουμε να κάνουμε με ένα άκαμπτο και αδυσώπητο μηχανισμό εκμηδενισμού των κάθε είδους αντικαπιταλιστικών και αντιεξουσιαστικών αντιστάσεων. Έχουμε να κάνουμε με μια λειτουργία άσκησης της εξουσίας που η εμβέλεια και η αποτελεσματικότητά της υπόκειται καθοριστικά στις διακυμάνσεις της πολιτικής και κοινωνικής συγκυρίας της πάλης των τάξεων. Δεν πρόκειται, επομένως, απλώς, για τα αποτελέσματα που καθορίζονται από τη «βούληση» ή τη «δύναμη» της εξουσίας, ή τη σύγκρουση κάποιων κινητοποιημένων πρωτοποριών με τους μηχανισμούς καταστολής, αλλά για τα αποτελέσματα που προκύπτουν από το συνολικό πολιτικό και κοινωνικό συσχετισμό των δυνάμεων.

Δ. Πολιτική συγκυρία και καταστολή.

Τα δομικά χαρακτηριστικά της δικαιϊκής και συνταγματικής τάξης συμπυκνώνουν το γενικό και μακροπρόθεσμο κεφαλαιοκρατικό συμφέρον, αποτελούν τη στρατηγική μορφή της οργάνωσης της κεφαλαιοκρατικής εξουσίας·ενώ, το περιεχόμενο των συνταγματικών και ποινικών διατάξεων τείνει να αποτυπώσει, μεσοπρόθεσμα, την κατάσταση-φάση της πολιτικής πάλης των τάξεων, τα  μονιμότερα χαρακτηριστικά ενός σχετικά πρόσκαιρου, πολιτικού (και κοινωνικού) συσχετισμού των δυνάμεων. (Ωστόσο, η συγκεκριμένη εφαρμογή των συνταγματικών και ποινικών διατάξεων, το κατά πόσο και πώς ενεργοποιούνται, με ποιο τρόπο «ερμηνεύονται» κλπ., είναι επίδικο ζήτημα του συσχετισμού δυνάμεων μέσα στη συγκυρία της πολιτικής και κοινωνικής πάλης των τάξεων.)

Οι συγκυριακές μετατοπίσεις δύναμης τείνουν να παγιώσουν ένα νέου τύπου μονιμότερο συσχετισμό, μια νέα φάση της πολιτικής ταξικής πάλης, η οποία θα προκαλέσει, ένα αντίστοιχο

μετασχηματισμό του θεσμικού και ποινικού πλαισίου. Πρόκειται για την αποκρυστάλλωση

του πολιτικού συσχετισμού δύναμης που σε τελευταία ανάλυση αντανακλά τους

κοινωνικούς συσχετισμούς ανάμεσα στο κεφάλαιο και την εργασία. Αυτό εξηγεί για ποιόν λόγο μια συγκυρία ενίσχυσης της εργατικής τάξης συνδέεται κατά κανόνα με τη σχετική άμβλυνση της καταστολής.

Αντίθετα, λοιπόν, με τα πορίσματα των θεσμοκρατικών προβληματικών, η εκπόνηση

ενός νέου νόμου δεν προκύπτει από κάποια αφηρημένη στρατηγική, «φύση» ή βούληση της

εξουσίας, αλλά καταγράφει τη συγκεκριμένη κυβερνητική οπτική, όπως αυτή καθορίζεται

όμως από τους εξελισσόμενους πολιτικούς και κοινωνικούς συσχετισμούς. Τα πάντα κρίνονται και θα κριθούν από τις ενδεχόμενες μεταβολές της  συγκυρίας στο εσωτερικό της φάσης που έχει κάθε φορά αποκρυσταλλωθεί· στο επίπεδο, δηλαδή, όχι απλώς του γενικού περιεχομένου, αλλά και της συγκεκριμένης «χρήσης» και «εφαρμογής» του θεσμικού και ποινικού πλαισίου.

Η άμβλυνση ή η όξυνση της καταστολής δεν είναι μόνο ζήτημα του πόσο «αυταρχικό» ή «φιλελεύθερο» είναι το περιεχόμενο των διατάξεων του ποινικού νόμου. Είναι εξίσου αποτέλεσμα των όρων κάτω από τους οποίους θα λειτουργήσει ο Νόμος, της συγκεκριμένης, δηλαδή, κάθε φορά χρήσης του και εφαρμογής του. Με βάση το ίδιο νομικό πλαίσιο μπορεί επομένως η καταστολή να οξύνεται ή να αμβλύνεται. Ας θυμηθούμε εδώ ότι στη βάση πάντοτε του ίδιου θεσμικού πλαισίου και του ίδιου ποινικού συστήματος γνωρίσαμε μετά τη μεταπολίτευση μια σειρά από εντυπωσιακές καμπές της κρατικής καταστολής: Η περίοδος αμέσως μετά τη μεταπολίτευση, (1974-5), περίοδος ενίσχυσης και ανόδου του λαϊκού κινήματος χαρακτηρίστηκε από μια εντυπωσιακή άμβλυνση της ποινικής καταστολής. Η πρώτη περίοδος μετά την εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ (1981-83) συνοδεύτηκε, επίσης, από μια άμβλυνση της κατασταλτικής λειτουργίας του κράτους. Αντίθετα, στη σημερινή φάση, το ίδιο νομικό ποινικό υπόβαθρο χρησιμεύει και χρησιμοποιείται για μια άνευ προηγουμένου όξυνση της κρατικής καταστολής.

Ε. «Φιλελεύθερο» και «συντηρητικό» δίκαιο.

Το πλαίσιο άσκησης της καπιταλιστικής καταστολής στην Ελλάδα, η ποινική νομοθεσία, ανήκει στο λεγόμενο «κλασικό» ή «φιλελεύθερο» ποινικό δίκαιο. Η έννομη σχέση εμφανίζεται, στο πλαίσιο αυτής της εκδοχής του ποινικού δικαίου, ως συνάρτηση κάποιων «έννομων αγαθών» (ελευθερία, ανθρώπινη ζωή, δικαίωμα στην ιδιοκτησία κλπ.), τα οποία με τη σειρά τους αντιστοιχούν πάντα σ’ ένα υλικό περιεχόμενο: Αφορούν αντικείμενα ή και κοινωνικές πρακτικές, όχι απλώς «ιδέες», «βουλήσεις», ή «προθέσεις». Το κλασικό ποινικό δίκαιο καταστέλλει παραβατικές εκδηλώσεις με υλική υπόσταση. Βουλητικές παράμετροι υπεισέρχονται και προσμετρώνται μόνο εφόσον εκδηλωθεί κατά τρόπο υλικό η προσβολή ενός έννομου αγαθού.

Επειδή ακριβώς παρεμβαίνει μόνο μετά την υλική εκδήλωση της παραβατικής πράξης, απέχοντας από την αξιολόγηση ανεκδήλωτων βουλητικών καταστάσεων, ακόμα και προπαρασκευαστικών για αδικήματα πράξεων, το κλασικό ποινικό δίκαιο αποκτά ιδεολογική και νομιμοποιητική εμβέλεια για το καπιταλιστικό σύστημα: Αποκρύβει αυτό που είναι (τρόπος οργάνωσης και άσκησης της καπιταλιστικής καταστολής), δυσχεραίνει την όποια πολιτικοποίηση του (όλες οι απόψεις, ιδέες, θεωρίες, επιθυμίες είναι θεμιτές εφόσον δεν μετουσιώθηκαν σε πράξη που παραβίασε το νόμο) και παρουσιάζεται έτσι ως η ορθολογική μέθοδος «κοινοτικής άμυνας» απέναντι στο «έγκλημα».

Ταυτόχρονα όμως το κλασικό ποινικό δίκαιο, στην τυπικά φιλελεύθερη μορφή του διαπερνάται από μια ανεπίλυτη εσωτερική αντίφαση: Επειδή ακριβώς δεν πρόκειται για την οργάνωση των αμοιβαίων σχέσεων ανάμεσα σε, εν γένει, ίσα και ελεύθερα υποκείμενα (όπως ισχυρίζεται η φιλελεύθερη αστική ιδεολογία του Δικαίου), αλλά ανάμεσα σε υποκείμενα που ορίζονται ως ίσα και ελεύθερα αποκλειστικά και μόνο στα πλαίσια του «κοινού συμφέροντος» που ενσαρκώνει το καπιταλιστικό κράτος, για το λόγο αυτό, λοιπόν, ο φιλελεύθερος ορθολογισμός δεν είναι σε θέση να οργανώσει ορισμένες αναγκαίες(για τη διασφαλίση της καπιταλιστικής κυριαρχίας) πλευρές της κρατικής καταστολής. Πρόκειται για αντιφάσεις που εδράζονται στο γεγονός ότι το «έννομο αγαθό», πάνω στο οποίο εδράζεται η έννομη σχέση ανάμεσα στα υποκείμενα, είναι απλώς η άλλη όψη του «κοινού συμφέροντος όλων των πολιτών», ακριβώς όπως η ισότητα των εμπορευματοκατόχων είναι η άλλη όψη της υπαγωγής των εργαζομένων στο κεφάλαιο, της μετατροπής της εργασιακής δύναμης σε μεταβλητό κεφάλαιο. Το Δίκαιο και οι έννομες σχέσεις «ισότητας» και «ελευθερίας» των υποκειμένων δικαίου υφίστανται στο εσωτερικό του κράτους, πηγάζουν από το αστικό κράτος.

Η σχέση αυτή «αιτιότητας» ανάμεσα στη δομή του αστικού κράτους, (των αστικών σχέσεων εξουσίας) και στα Υποκείμενα Δικαίου αποτυπώνεται άλλωστε και στη δομή του ποινικού Δικαίου: Οι «παραβατικές πράξεις» διώκονται αυτεπάγγελτα(χωρίς την υποβολή αιτήματος), από τη «δημόσια αρχή» εκτός εξαιρέσεων που ορίζει ο νόμος.

Η οργάνωση της καταστολής αδυνατεί να περιοριστεί στις αρχές του κλασικού-φιλελεύθερου δικαίου, αλλά τείνει να συμπεριλάβει στοιχεία που ανάγονται σε μια διαφορετική, ανοιχτά συντηρητική και «πραγματιστική» αντίληψη για το δίκαιο και την καταστολή: Η «παραβατική πράξη» δεν περιορίζεται, σύμφωνα μ’ αυτή την αντίληψη στην προσβολή ενός υλικού αγαθού, αλλά, από τη μια επεκτείνεται σε μη υλικά αγαθά που αναφέρονται στην κρατική αυθεντία (π.χ. περιύβριση αρχής) και από την άλλη τείνει να ταυτίσει την παραβατική πράξη με την «προπαρασκευαστική πράξη», συχνά ακόμα και με την «παραβατική βούληση».

Οι μετατοπίσεις του ποινικού συστήματος προς τη φιλελεύθερη ή τη συντηρητική εκδοχή του Δικαίου προκύπτουν κατά κύριο λόγο από τον «εξωτερικό» ως προς το Δίκαιο παράγοντα, τους συσχετισμούς δύναμης που αποτυπώνονται στο εσωτερικό της πολιτικής και κοινωνικής συγκυρίας.

Η κρατική καταστολή στρέφεται με ιδιαίτερη αυστηρότητα ενάντια σε συγκεκριμένες κοινωνικές κατηγορίες και ομάδες των οποίων η κοινωνική παρουσία, συμπεριφορά, πρακτική και ιδεολογία έχει εκ των προτέρων χαρακτηριστεί ως «αντικοινωνική». Όμως έτσι, αναγκάζεται να αποκαλύψει την «εκπόρευση» της νομιμότητας από την κοινωνική και πολιτική τάξη πραγμάτων, γιατί αφήνει να φανεί ότι τα όρια της κοινωνικής και πολιτικής ελευθερίας είναι τα όρια των σχέσεων παραγωγής και του αστικού κράτους.

ΣΤ. Η αντιτρομοκρατική νομοθεσία.

Εκεί που το κοινωνικό πρόσημο της καταστολής γίνεται απόλυτα φανερό, είναι στα «αδικήματα κατά του κράτους και του πολιτεύματος», στη νομοθεσία κατά της «τρομοκρατίας». Εδώ μάλιστα έχουμε να κάνουμε με τη σημαντικότερη μετατόπιση του Ποινικού Δικαίου προς τη μεριά της συντηρητικής εκδοχής του, με την τάση εκτόπισης του φιλελεύθερου Δικαίου από το συντηρητικό Δίκαιο  καθώς η αντιτρομοκρατική νομοθεσία βασίζεται στην ταύτιση βούλησης, προπαρασκευαστικής πράξης και παραβατικής πράξης.

Επειδή η «αντιτρομοκρατική νομοθεσία», που τείνει να εγκαθιδρύσει την κυριαρχία

του συντηρητικού πάνω στο φιλελεύθερο Δίκαιο, αναφέρεται σε «αδικήματα κατά του

κράτους», θεωρείται από τους φιλελεύθερους θεωρητικούς του Δικαίου ως η νομοθεσία που «κρατικοποιεί» το Δίκαιο, που εισάγει τον κρατισμό εκεί που προηγουμένως κυριαρχούσε το «Υποκείμενο» και η «κοινωνία των πολιτών». Στην πραγματικότητα η φιλελεύθερη αυτή κριτική δεν κάνει τίποτε άλλο από το να συγκαλύπτει ότι το Δίκαιο ήταν πάντοτε «κρατικοποιημένο», ότι η άλλη όψη του «Υποκειμένου Δικαίου» είναι το καπιταλιστικό κράτος και η κυριαρχία του. Αυτό που κάνει η «αντιτρομοκρατική νομοθεσία» δεν είναι λοιπόν η «υπαγωγή του Δικαίου στο κράτος» και η κατάργηση του «Υποκειμένου» στο όνομα του κρατισμού. Είναι η μετατόπιση της κατηγορίας του Υποκειμένου στα όριά της, στη «βούληση του Υποκειμένου», στην κοινωνική και ιδεολογική πρόθεση του Υποκειμένου και η χρησιμοποίηση αυτής της μετατόπισης για την αναδιοργάνωση ολόκληρου του συστήματος της καταστολής.

Δεν πρόκειται για την εγκατάλειψη του «Υποκειμένου» αλλά για την ακραία κοινωνική του

επικύρωση. Αν σήμερα στην Ευρώπη η κατοχή φιαλιδίων γκαζιού ή βενζίνης μπορεί να είναι

επαρκής απόδειξη ότι κάποιο «Υποκείμενο» είναι «τρομοκράτης» αυτό δεν σημαίνει ότι

ξαφνικά εισήχθη το κράτος στο χώρο του «Υποκειμένου» και της «κοινωνίας των πολιτών». Σημαίνει ότι η εξουσία που μέχρι χθες «έκρινε» το «Υποκείμενο» σύμφωνα με τις πράξεις του, σήμερα το «κρίνει» με βάση ακόμα και τις «προθέσεις» ή τις «ιδέες» του.

Πίσω από τους μετασχηματισμούς αυτούς του Ποινικού Δικαίου δεν κρύβεται έτσι παρά ένας μετασχηματισμός της πολιτικής φάσης της πάλης των τάξεων: Η εισαγωγή της «αντιτρομοκρατικής» νομοθεσίας και ο αντίστοιχος μετασχηματισμός του Ποινικού Δικαίου εντάσσεται σε μια φάση επίθεσης του κεφαλαίου ενάντια στην εργασία, μετά από μια ολόκληρη περίοδο μετασχηματισμού των συσχετισμών προς όφελος των δυνάμεων της εργασίας, ιδίως στο οικονομικό επίπεδο, και τη μείωση του βαθμού εκμετάλλευσης της εργασίας από το κεφάλαιο. Πρόκειται, επομένως, για ένα μετασχηματισμό του Δικαίου που οι ρίζες και οι αιτίες του βρίσκονται πέρα από το Δίκαιο:

στις κοινωνικές και πολιτικές συγκρούσεις.

Η «αντιτρομοκρατική νομοθεσία» δεν αποτελεί αναγκαίο όρο ή προϋπόθεση για την άσκηση της καπιταλιστικής καταστολής. Η εισαγωγή της σηματοδοτεί, απλώς, την ιδιαίτερα δυσμενή αμυντική συγκυρία για το εργατικό και το κοινωνικό κίνημα.

Εδώ έχει σημασία να σημειωθεί ότι η «αντιτρομοκρατική» νομοθεσία δεν προσφέρει μόνο «πλεονεκτήματα» στην εξουσία: Αντίθετα μάλιστα οι δυνατότητές της να νομιμοποιείται ως «ποινική νομοθεσία», ως «μη πολιτικός» τρόπος οργάνωσης της «κοινωνικής άμυνας» απέναντι στο «έγκλημα» είναι εξαιρετικά περιορισμένες. Χωρίς νομιμοποίηση απ’ όλα τα κοινοβουλευτικά κόμματα, χωρίς συντριβή του κοινωνικού κινήματος και της κοινωνικής κριτικής, χωρίς τον ιδεολογικό αφοπλισμό του εργατικού κινήματος, η «αντιτρομοκρατική» νομοθεσία ενδέχεται να καταγραφεί ως αυτό που πραγματικά είναι: πολιτική βία και τρομοκρατία της εξουσίας.

Μπάμπης Νίκας

ΥΓ.

Δύο απόψεις

1η άποψη (είναι η άποψη που διατυπώνω στο κείμενο)

Η αντιστροφή της αιτιότητας αποτελεί το κύριο χαρακτηριστικό της θεωρητικής πρακτικής του χώρου απέναντι στην καταστολή.

Ενώ, είναι οι συσχετισμοί των ταξικών δυνάμεων που παράγουν την αύξηση ή μείωση της έντασης της καταστολής, ο χώρος καταγγέλει την αύξηση αυτής της έντασης χωρίς να  έχει προηγηθεί η ανάλυση της μεταβολής του συσχετισμού των ταξικών δυνάμεων.

Ενώ, η εργασία υποχωρεί σε όλα τα μέτωπα τής πάλης της ενάντια στο κεφάλαιο, καταγγέλεται  από το χώρο η βαναυσότητα των μηχανισμών καταστολής(μπάτσων, δικαστών κλπ.).

Μα, ακριβώς αυτή η βαναυσότητα των μηχανισμών καταστολής είναι ο τρόπος(όχι ο μοναδικός) που εμφανίζεται (ο «φαινότυπος») η υποχώρηση των δυνάμεων της εργασίας στο πεδίο του ταξικού πολέμου με το κεφάλαιο.

2η άποψη

Είναι αυθαίρετη-προϊόν φαντασιώσεων- η αιτιακή σχέση μεταξύ των συσχετισμών των ταξικών δυνάμεων και της εντατικοποίσης της κρατικής καταστολής.

Οι κοινωνικές διαδικασίες δεν ακολουθούν ευθύγραμμη τροχιά, δεν παράγουν λογικές συνεπαγωγές μεταξύ αιτίων και αποτελεσμάτων.

Κάθε πολιτική και κοινωνική κίνηση, κάθε πολιτικό και κοινωνικό επεισόδιο φέρνει στο φως τις μόνιμες ή προσωρινές ισορροπίες ή ανισορροπίες, τις αντιστρέψιμες ή μη αντιστρέψιμες διαδικασίες, τις σταθερές ή ασταθείς ρυθμίσεις, τα φαινόμενα που εγκλείουν τάσεις οι οποίες κορυφώνονται και αντιστρέφονται μετά από διηνεκείς συνέχειες, τις κινήσεις συσσώρευσης και τους αργούς κορεσμούς, τα μεγάλα ακίνητα και βουβά υπόβαθρα που η περιπλοκή των παραδοσιακών αφηγήσεων είχε επικαλύψει με ένα παχύ στρώμα συμβάντων…